Afgan çalışanım var nasıl çalışma izni alabilirim, İranlı çalışanım var nasıl çalışma izni alabilirim, çalışma izni almanın yolları nelerdir, gibi soruları sıklıkla alıyoruz.
Çalışma izni, bir bireyin belirli bir ülkede resmi olarak çalışmasına izin veren resmi belge veya izindir. Bu izin genellikle göçmenlik ve iş gücü düzenlemelerinin bir parçasıdır ve genellikle bir ülkede kalıcı olarak yaşayan yabancı uyruklu kişilere yöneliktir.
Çalışma İzni Almazsam Ne Olur?
Çalışma izni olmadan, bir yabancının ülkemizde çalışması suçtur. Kaçak çalışma durumunda kişi hakkında sınır dışı kararı alınabilir. İşletmeye de idari para cezası kesilir. Yasal izinler alınmaksızın kaçak işçi çalıştırılmasını tavsiye etmiyoruz.
Çalışma İzni Başvurusu Nereye Yapılır ?
Çalışma izni başvurusu uluslararası işgücü genel müdürlüğüne yapılır.
Bu müdürlük Ankara’dır. Başka hiçbir şehirde şubesi bulunmamaktadır.
Başvurular sistem üzerinden yapılır.
Geçici Koruma Altındakilerin Çalışma İzni
Geçici koruma, çeşitli sebeplerle vatanlarını terk etmek zorunda kalan ve geri dönemeyen kişilere sunulan bir nevi ‘geçici sığmacı’ durumudur.
YUKK 91. Maddesinde düzenlenir.
Geçici Koruma ve Uluslararası Korumaya İlişkin Diğer Hükümler
Geçici koruma[26]
MADDE 91 – (1) Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen,
acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı
geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir.
(2) Bu kişilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalışı, hak ve yükümlülükleri,
Türkiye’den çıkışlarında yapılacak işlemler, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirlerle
ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki iş birliği ve koordinasyon, merkez ve
taşrada görev alacak kurum ve kuruluşların görev ve yetkilerinin belirlenmesi,
Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Geçici korumadan yararlanan yabancıların çalışma izni alabilmesi için gereken koşullar şunlardır:
- Geçici koruma kimlik belgesi veya yabancı tanıtma belgesi, aynı zamanda yabancı kimlik numarası.
- İlgili Bakanlıkların ön izin belgesini almak zorunda olan mesleklerde çalışacak olanlar için bu belgenin bulunması.
Ancak bazı önemli kriterlere dikkat etmek gerekir:
- Bir işyerinde çalışan geçici koruma altındaki yabancı sayısı, aynı yerdeki Türk çalışanların sayısının %10’unu aşamaz. Ancak, belirli bir işi yapacak Türk vatandaşının bulunamadığı durumlarda, bu kural geçerli olmayabilir. ( %10 kuralı katı uygulanan bir kural değildir. Bazı durumlarda sayı %10 üzerinde dahi olsa çalışma izni aldığımız dosyalarımız mevcuttur. Çalışılacak olan işletmenin bulunduğu sektör ve toplam istihdam sayısı değerlendirmede göz önünde bulundurulur. Örnek olarak bünyesinde 5 Türk çalışanı bulunan Limit Şirket için geçici koruma kimlik belgesi bulunan 3 Suriyeli için çalışma izni aldık.)
- Çalışma izni başvurusunda bulunurken, sağlık, eğitim ve öğretim üyelerinin ilgili Bakanlıklardan ön izin alması gerekmektedir.
- Ön izin belgesi olmayan başvurular kabul edilmez.
- Geçici koruma altındaki yabancılara asgari ücretin altında bir ücret ödenemez.
ÖRNEK
Mesela, Ahmet Bey, Suriye’den gelen ve geçici koruma altında olan bir yabancıdır. Türkiye’de çalışma izni alabilmesi için şunları sağlaması gerekir:
- Geçici koruma kimlik belgesi ve yabancı kimlik numarası.
- Eğer Ahmet Bey ön izin gerektiren bir meslekte çalışmayı planlıyorsa, ilgili Bakanlıktan ön izin belgesini alması gerekir.
Buna ek olarak, Ahmet Bey’in çalışacağı işyerinde yukarıda sayılan kriterlerin de sağlanması gerekir.
Uluslararası Koruma Başvuru Sahiplerinin Durumu
Uluslararası koruma çeşitleri YUKK 61.madde ve devamında Mülteci, Şartlı Mülteci, İkincil Koruma tanımları ile alt başlıkları belirtilmiştir.
Çalışma izni alınması gerekenleri aşağıdaki tabloda belirttik:
| Koruma Statüleri | Çalışma İzni Alması Gerekenler | Çalışma İzni Alması Gerekmeyenler |
|---|---|---|
| Mülteci | – | Mülteciler |
| İkincil Koruma Sahibi | – | İkincil Koruma Sahipleri |
| Şartlı Mülteci | Şartlı Mülteciler | – |
| Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi | Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri | – |
Oturma izni ve uluslararası koruma başvuru kimliği olan kişilerin çalışma izni alabilmesi için firmada en az 5 sigortalı Türk işçi bulunmalıdır.’’ şeklinde bilinilse de başvuru esnasında gerekli dayanaklarımızı sunduğumuzda bu şart ortadan kalkmaktadır. Ancak geçici koruma altında olanlar için bu şart aranmamaktadır.
Gerekli evraklar, şirket türüne bağlı olarak şahıs firması, limited şirket veya anonim şirket gibi farklılık göstermektedir.
Eğitim ve sağlık sektörlerinde çalışacak olanlar, asgari ücretin 3 katını almalıdır.
Yabancılar, restaurant, otel gibi çalışma koşullarının dışında ev hizmetlerinde de çalışabilirler. Bu ev hizmetleri genellikle çocuk bakımı ve yaşlı bakıcılığı gibi görevleri içerir. Ancak yabancı bir kişi, ev temizliği gibi bir statüde çalıştırılamaz. Yanlış statü seçilirse başvurunuz reddedilebilir.
Ev hizmetlerinde asgari ücret gösterilecekse, şahıs firması, limited veya anonim şirket çalışanı olan yabancılar için asgari ücretin 1,5 katı gösterilmesi zorunludur. SGK tarafından yaptırım uygulanabilir ve aksi bir durumda çalışma izni iptal edilebilir.
Kaçaklar Çalışma İzni Alabilir Mi?
Kimlik süresi geçen Kaçak duruma düşen kaçak yollardan gelen veya hiç kayıt yaptırmayan kişilerin çalışma izni alamayacağı sıklıkla sorulur. Ancak kaçakların çalışma izni alması mümkün değildir. Kaçak olan kişinin öncelikle yasal statü kazanması gerekir. Herkesin durumu farklı olduğu için dosyası incelenerek geçici koruma veya şartlı mülteci statüsü alıp alamayacağı araştırılmalı turist ikameti alıp alamayacağı araştırılmalı ve dosyanın durumuna göre hareket edilmelidir.
Çalışma İzni Maliyetleri Nelerdir?
Çalışma izninde danışmanlık bedeli haricinde devletin aldığı tutarlar da bulunmaktadır. Güncel tutarlar aşağıdaki gibidir.
Aşağıdaki tabloda 2023 yılında çalışma izni harç ve değerli kağıt bedellerini görebilirsiniz:
| İzin Türü / Süre | Harç Türü | Harç Tutarı |
|---|---|---|
| Süreli / 1 yıla kadar | Süreli Çalışma İzin Belgesi | 3.090,20 TL |
| Süreli / 1 yıldan fazla ve 2 yıl süreli izin | Süreli Çalışma İzin Belgesi | 6.180,40 TL |
| Süreli / 2 yıldan fazla ve 3 yıl süreli izin | Süreli Çalışma İzin Belgesi | 9.270,60 TL |
| Süresiz | Çalışma İzin Belgesi | 30.914,50 TL |
| Geçici Koruma Çalışma İzni / 1 Yıl (Standart) | Çalışma İzin Belgesi | 1.149,60 TL |
| Değerli Kağıt Bedeli | – | 356,00 TL |
Not: Bir yıldan fazla süreli izinlerde her yıl için 3.090,20 TL harç alınmaktadır.
Yabancı Çalışma İzninde Gerekli Evraklar Nelerdir?
Çeşitli kriterler vardır ve farklı kategoriler bulunmaktadır. Ev hizmetleri, eğlence sektörü, sağlık sektörü sanayi sektörü, tarım sektörü ve hayvancılık sektörü gibi çeşitli alanlarda çalışma izni başvurusu yapılabilir.
Ancak çalışma izni başvurusu yapılacak her sektörde bakanlığın istediği evraklar ve harç tutarları değişiklik gösterecektir. Başvurmak istediğiniz sektörü ve yabancının bilgilerini bize göndererek detaylı bilgi alabilirsiniz.
Hatalı başvuru yaparsanız başvurunuz red olabilir ve yatırım şu olduğunuz harçlar boşa gidebilir.
Mevsimlik İşçi İstisnası
Karadeniz Bölgesi’nde (Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin illeri), mevsimlik tarım işlerinde çalışacak Gürcistan vatandaşlarının çalışma izni muafiyeti alması zorunludur. Bu muafiyet için başvurular ilgili ilçe kaymakamlıklarına yapılmalıdır.
Çalışma izni muafiyeti kapsamında, Gürcistan vatandaşları bir takvim yılı içinde en fazla 90 (doksan) gün süreyle mevsimlik tarım (çay ve fındık) işlerinde çalışabilirler. Ancak bu süre, yabancıların Türkiye’de yasal kalış süreleri (vize/vize muafiyeti süresi, ikamet izni süresi) ile sınırlıdır.
