Doğum Yapan Kadının İşten Ayrılma Hakkı Var Mıdır?

Doğum Sebebiyle İşten Ayrılmak İstiyorum

Doğum yapan bir kadının işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı hakları Türkiye iş hukuku çerçevesinde belirli kurallara tabidir. Doğum yapmak, kadının işten çıkışını meşru bir neden olarak tanımlamaz ve bu durum kıdem tazminatı alma hakkını doğrudan etkilemez. Ancak, işten ayrılma koşulları ve işverenin tutumu, kıdem tazminatı haklarını etkileyebilecek önemli faktörlerdir.

Doğum İzni ve İlgili Haklar

Ana Doğum İzni:

• Kadın işçiler, doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmazlar. Bu süre, çoğul gebelik halinde doğumdan önce 2 hafta daha uzatılarak toplamda 10 hafta olur.

İlave Doğum İzni Durumları:

• Eğer sağlık durumunuz iyiyse ve doktorunuz izin verirse, doğumdan önceki son 3 haftaya kadar çalışabilirsiniz. Bu sürede çalışırsanız, çalıştığınız günler doğum sonrası izne eklenir.
• Erken doğum yapmanız halinde, doğum öncesi kullanılmayan günler doğum sonrasına aktarılır.
• Anne, doğumda veya doğum sonrasında hayatını kaybederse, kullanılamayan doğum sonrası izin süreleri baba tarafından kullanılabilir.

Evlat Edinme:

• Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen ebeveynlerden birine, çocuğun aileye teslim edildiği tarihten itibaren 8 haftalık analık izni verilir.

Ücretsiz İzin Hakları

Ücretsiz İzin Süreleri:

• İlk doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün ve üçüncü veya sonraki doğumlarda 180 gün kadar ücretsiz izin hakkınız vardır.
• Çoğul doğum halinde bu sürelere ek olarak her bir doğum için 30 gün, çocuğun engelli doğması halinde ise toplamda 360 gün süreyle ücretsiz izin kullanabilirsiniz.

Süt İzni

• Genel Hak:
• Bir yaşına kadar olan çocuğunuzu emzirmek için günde toplam bir buçuk saat süt izni hakkınız bulunmaktadır. Bu süreyi gün içinde dilediğiniz gibi bölerek kullanabilirsiniz ve bu süreler günlük çalışma saatlerinizden sayılır.

Diğer Önemli Haklar

Sağlık Kontrolleri:

• Hamilelik süresince yapılacak tüm periyodik sağlık kontrolleri için ücretli izin hakkınız bulunmaktadır.

Hafif İş Koşulları:

• Doktor raporunuz varsa ve sağlığınıza uygun görülürse daha hafif işlerde çalıştırılabilirsiniz. Bu durumda ücretinizde herhangi bir indirim yapılmaz.

Ek Ücretsiz İzin:

• İsteğe bağlı olarak, doğum izniniz sonrasında 6 aya kadar ek ücretsiz izin kullanabilirsiniz. Bu süre, doğum izni sürelerinizi tamamladıktan sonra başlar ve yıllık ücretli izin hakkınızın hesaplanmasında dikkate alınmaz.

Kıdem Tazminatı Hakları

Doğum yapmak, işten ayrılma için haklı bir sebep olarak kabul edilmez; dolayısıyla kıdem tazminatı için geçerli diğer işten çıkış nedenleri aranır.

Diğer Haklı İşten Çıkma Sebepleri Nelerdir?

Haklı işten çıkma sebepleri, Türkiye iş hukuku çerçevesinde işçinin çalışma koşullarının, işverenin davranışlarının veya iş yerindeki değişikliklerin işçi için çalışmayı kabul edilemez hale getirdiği durumları kapsar. Bu tür durumlar genellikle işçinin işverene karşı ciddi ve sürekli bir şekilde yükümlülüklerini ihlal etmesi veya çalışma ortamının işçi için sağlıklı veya güvenli olmadığını gösteren hallerdir. İşçi, bu tür durumlarda iş sözleşmesini derhal feshedebilir ve kıdem tazminatı dahil olmak üzere diğer haklarını talep edebilir.

Haklı İşten Çıkma Sebepleri: Basit Örnekler

1. Maaşın Ödenmemesi veya Gecikmesi:
   • İşverenin işçinin maaşını düzenli olarak ödememesi veya sürekli gecikmeler yaşatması.
2. Güvenlik ve Sağlık Koşullarının Yetersizliği:
   • İş yerinde gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması, sağlık ve güvenlik standartlarının ihlal edilmesi.
3. Aşırı Uzun Çalışma Saatleri:
   • İş kanunu tarafından belirlenen çalışma saatlerinin aşırı şekilde aşılması ve fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi.
4. Taciz veya Mobbing:
   • İş yerinde psikolojik veya fiziksel tacize uğramak veya mobbinge (sistemli psikolojik baskı) maruz kalmak.
5. Sözleşme Şartlarının Değiştirilmesi:
   • İşveren tarafından işçinin sözleşme şartlarının, özellikle maaş ve çalışma koşullarının, işçinin rızası olmadan tek taraflı olarak değiştirilmesi.

İşçinin Hakları

• Kıdem Tazminatı: İş sözleşmesini haklı bir sebeple fesheden işçi, kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
• İhbar Tazminatı: İşveren tarafından iş sözleşmesinin haksız yere feshedilmesi durumunda işçiye ödenir.
• Ücret, Prim ve İkramiye Ödemeleri: İşçiye ödenmesi gereken tüm maaş, prim ve ikramiyeler.
• Fazla Mesai Ücreti: Yasal çalışma saatlerinin üzerinde çalışan işçinin fazla mesai ücretlerini talep etme hakkı.
• Yıllık Ücretli İzin: İşçinin yıllık izin kullanma hakkı.

Elif’in Hikayesi: Doğum İzni ve İş Hakları

Elif, İstanbul’da büyük bir reklam ajansında grafik tasarımcı olarak çalışmaktadır. Beş yıldır aynı şirkette çalışan Elif, hayatının en mutlu haberini aldığında, işle ilgili haklarını da düşünmeye başlamıştı: hamileydi.

Hamilelik Dönemi ve İzin Hakları

Elif, hamileliğinin ilk dönemlerinde oldukça enerjik hissediyordu ve çalışmaya devam etti. Ancak, doktor kontrolünden sonra doktoru, hamileliğinin çoğul gebelik olduğunu söyledi ve normalden 2 hafta fazla, yani 10 haftalık doğum öncesi izin kullanabileceğini belirtti. Elif, sağlık durumu iyi olduğu için hamileliğinin son üç haftasına kadar çalışmaya karar verdi. Böylece doğum sonrası izin süresine 3 hafta daha eklenecekti.

Şirketin İK departmanıyla görüştüğünde, ona hamilelik süresince periyodik sağlık kontrolleri için de ücretli izin kullanabileceğini hatırlattılar. Bu süreçte, doktorunun önerisi üzerine daha az yorucu görevlerde çalıştırıldı ve bu durum ücretinde bir değişikliğe neden olmadı.

Doğum Sonrası İzin Hakları

Elif’in doğumu planlandığı tarihten bir hafta erken gerçekleşti. Erken doğum yapmasına rağmen, doğum öncesi kullanamadığı izin sürelerini doğum sonrasına ekleyebildi. Bu sayede, doğumdan sonra 11 hafta boyunca bebeğiyle vakit geçirebilme fırsatı buldu.

Ücretsiz İzin ve Süt İzni Kullanımı

Doğum izninin bitiminden sonra Elif, çocuğunun ilk yıllarında yanında olabilmek için ücretsiz izin kullanmaya karar verdi. İlk çocuğu olduğu için 60 gün ücretsiz izin hakkı vardı. Ajansı, bu süre zarfında işinin onu bekleyeceğini garanti etti.

Ayrıca, Elif işe döndüğünde, bir yaşına kadar olan bebeğini günde toplam bir buçuk saat emzirebilmesi için süt izni hakkını da kullanmaya başladı. Bu süreyi nasıl kullanacağını kendisi belirledi ve genellikle öğle arası ile iş çıkış saatlerine yaydı.