İşletmede Müzik Açmak Serbest Mi? İşletmede Müzik Açtım Diye Ceza Yer Miyim?
Günlük hayatın temposunda çoğu işletme ortamı yumuşatmak için arka planda müzik açar. Ancak pek az kişi, telefonundan ya da bilgisayarından açtığı bir Spotify listesinin, yargılama konusu olup adli para cezasına dönüşebileceğini düşünür. Tam da bu noktada, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 11. Ceza Dairesi’nin 06.06.2017 tarihli kararı işletme sahipleri açısından yol gösterici bir çizgi çekiyor.
Kararda tartışılan mesele basit: Bir kafe, bireysel Spotify aboneliğini kullanarak müşterilere müzik yayınlarsa bu durum “umuma iletim izni” gerektirir mi?
Cevap: Evet, gerektirir.
Üstelik mahkeme, işyerinin “niyeti kötü değildi”, “ücretini ödemiştim”, “müziğin yasak olduğunu bilmiyordum” gibi savunmalarını yeterli bulmuyor. Çünkü mesele, kullanılan platformun lisansı değil, kullanımın niteliğidir.
“Spotify işletmede çalınır mı?” sorusunun hukuki karşılığı nedir?
İşletmeler uzun yıllardır şu soruyu soruyor:
– Spotify, YouTube, Apple Music gibi platformlarda ücretli üyelik varsa, işyerinde müzik dinletmek serbest değil mi?
– Meslek birliklerinden ayrıca izin almak zorunda mıyız?
– Umuma iletim nedir ve hangi durumlarda suç oluşturur?
İzmir BAM, tüm bu sorulara net cevaplar veriyor.
1) Bireysel abonelik ticari kullanım için lisans sayılmıyor
Sanık, “Aylık 9.90 TL ödedim, bireysel Spotify hesabım var, müziği oradan açtım” dedi.
Mahkeme ise şu mesajı verdi:
“Bireysel abonelik, ticari işletmede müzik yayınlama hakkı doğurmaz.”
Yani mesele, “Spotify paralı mı?” değil.
Mesele, müziğin “umuma iletim” niteliğinde olup olmadığıdır.
2) İşletmede müzik çalmak “umuma iletim”dir
5846 sayılı Kanun’un 25. maddesi açık:
Bir eserin hoparlörlerle müşterilere iletilmesi umuma iletim hakkıdır ve izin gerektirir.
İster radyo, ister bilgisayar, ister Spotify olsun fark etmiyor.
Müzik işyerinin müşterilerine duyuruluyor mu?
O zaman eser sahibinin izni şart.
3) Meslek birliklerinden sözleşme yapmak zorunlu
Kanunun 41. maddesi şu kuralı koyuyor:
Umuma açık işletmeler, eser sahipleri veya meslek birlikleriyle sözleşme yapmak zorundadır.
Bu birlikler şunlardır:
– MESAM
– MSG
– MÜYAP
– MÜYORBİR
(Eserin türüne göre değişebilir)
Bu sözleşme yapılmadan müzik çalındığında, suçun unsuru oluşur.
“İşletmede izinsiz müzik açma suçunun cezası nedir?” sorusuna
Mahkeme, sanık hakkında:
– 5846 m. 71 uyarınca adli para cezası,
– Günlüğü 40 TL olmak üzere 12.160 TL,
– Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB),
– 5 yıl denetim süresi
yaptırımlarına hükmetti.
Cezanın miktarı işletmenin büyüklüğü, yapılan tespit ve çalınan eserlerin niteliği gibi faktörlere göre değişebiliyor.
“Spotify kullandığımı bilmiyordum” savunması neden kabul edilmedi?
Mahkeme, “kast yoktu” savunmasını yerel mahkeme aksine kabul etmedi.
Gerekçe şu şekilde kuruldu:
– Sanık işletme sahibi,
– Bilgisayardan müşterilere açık şekilde müzik yayınlıyor,
– Meslek birlikleri bu eserlerin hak sahibi olduğunu belgeliyor,
– İşyerinin umuma açık olduğu tartışmasız.
Dolayısıyla, işletme sahibi gerekli sözleşmeleri yapmakla yükümlüdür.
Bilmemek, yükümlülüğü ortadan kaldırmaz.
Bu karar neden emsal niteliğinde?
Çünkü Türkiye’de binlerce kafe, restoran, berber, kuaför, butik, spor salonu ve mağaza Spotify veya YouTube üzerinden müzik açıyor. Birçoğu bunun risk olduğunun farkında değil.
İzmir BAM kararı, şu prensibi net biçimde ortaya koyuyor:
“Dijital platformlardan alınan bireysel üyelikler, ticari kullanım lisansı değildir.”
Bu tespit, tüm ülke için bağlayıcı olmasa da yön gösterici ve mahkemelerce dikkate alınan bir standarttır.
Peki işletmeler ne yapmalı?
1) İşyerinizde müzik varsa mutlaka meslek birliklerinden lisans alın.
Tarife ücretleri işletmenin büyüklüğüne göre değişir.
2) “Premium Spotify hesabım var” savunması çözüm değildir.
Bu kullanıcı sözleşmelerinde de açıkça yazılıdır.
3) Tespit yapılmasa bile şikâyet üzerine soruşturma açılabilir.
4) İhlal tespiti yapılırsa masraflar ve vekâlet ücretleri de işletme sahibi tarafından ödenir.
“Yargıtay içtihadı var mı?” diye merak edenler için not
FSEK m. 25 ve m. 41 uzun yıllardır aynıdır.
Benzer şekilde birçok bölge adliye mahkemesi “işletmede bireysel abonelikle müzik çalmanın” ihlal oluşturduğunu kabul etmektedir.
Bu Kararın Işığında: İşyerinde Müzik Yayını Yapacaksanız Ne Bilmelisiniz?
İşletmeler için en kritik bilgi şudur:
Ticari alanda müzik kullanımı başlı başına bir lisans konusudur.
Dijital üyelik ücretini ödemek, bu lisansı sağlamaz.
Dava ve soruşturmaların büyük bölümü basit bir ihmalden kaynaklanır. Bu nedenle işletmelerin, hukuki risklere girmeden önce meslek birlikleriyle gerekli sözleşmeleri yapması gerekir.
İşyerimde Müzik Yayını İçin Hangi Lisansları Almam Gerekiyor?
Eğer işyerinizde müzik çalıyor ve hangi izinleri almanız gerektiğini bilmiyorsanız, doğru adımları hukuka uygun şekilde tamamlamak için bir uzmandan görüş almanız riskleri ortadan kaldırır. Müzik yayınından kaynaklı soruşturmalar, para cezaları, tahsilatlar ve vekâlet ücretleri çoğu zaman işletmenin hiç hesaplamadığı giderler doğurur.
Müziğinize devam etmek istiyor ama yasal engellerle karşılaşmak istemiyorsanız, uzman bir avukattan destek almanız faydalı olacaktır.
