Güvenlik Girişlerinde Kimlik Bilgisi Toplama: KVKK’ya Uygun mu?
Güvenlik görevlisi kimliğinizi istiyor. O an bir tereddüt yaşıyorsunuz. “Bu bilgi neden alınıyor? Güvenliğim için mi yoksa gereksiz bir prosedür mü?” diye düşünüyorsunuz. Özellikle kamusal alanlara veya özel binalara giriş yaparken kimlik bilgilerinin talep edilmesi oldukça yaygın bir uygulama. Ancak, bu uygulamanın Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında ne kadar yasal olduğu tartışmalı bir konu. Bu yazıda, kimlik bilgisi toplamanın hukuki çerçevesini netleştiriyor ve haklarınızı detaylı bir şekilde açıklıyoruz.
Kimlik Bilgisi Toplama ve KVKK: Hukuki Temel Plaza Girişlerinde Emanet Kimlik Uygulaması Yasal mı? Avukatlar Ne Diyor?
6698 sayılı KVKK, kişisel verilerin korunmasını temel bir hak olarak kabul eder. Adınız, soyadınız, kimlik numaranız gibi veriler kişisel veri kapsamına girerken, biyometrik verileriniz (parmak izi, yüz tanıma gibi) özel nitelikli kişisel veri olarak değerlendirilir ve bu verilerin işlenmesi daha sıkı kurallara tabidir.
Peki, güvenlik amacıyla kimlik bilgisi toplanması yasal mı?
KVKK’nın 5. maddesi, kişisel verilerin işlenmesine ancak belirli şartlar altında izin vermektedir. Bu şartlar şunlardır:
- Kanunlarda açıkça öngörülmesi,
- Kişinin açık rızasının alınması,
- Kamu güvenliğini korumak gibi meşru bir menfaatin bulunması,
- Sözleşmenin ifası için zorunluluk taşıması.
Bu maddeler kapsamında, güvenlik amacıyla kimlik bilgisi alınması bazı durumlarda meşru bir gerekçeye dayanabilir. Ancak bu, bilgilendirme yapılmadan ve belirli kurallar çiğnenerek gerçekleştirildiğinde KVKK ihlali doğurur.
Kimlik Bilgisi Toplama Hangi Durumlarda Uygun? KVKK ve Hukuki Açıdan Plaza Girişlerinde Kimlik Bırakma Zorunluluğu!
1. Devlet Binaları ve Kritik Tesisler:
Resmi kurumlar, havaalanları, askeri tesisler gibi yerlerde güvenlik amacıyla kimlik bilgisi talep edilmesi yaygın ve meşru bir uygulamadır. Ancak, bu bilgilerin ne kadar süre saklanacağı, kimlerle paylaşılacağı ve nasıl korunacağı konusunda şeffaf olunmalıdır.
2. Özel İşletmeler (AVM’ler, Spor Salonları, Siteler):
Özel işletmeler, güvenlik amacıyla kimlik bilgisi isteyebilir. Ancak, bu bilgiler sadece zorunlu durumlar için işlenmeli ve gereksiz kayıt tutulmamalıdır. Örneğin, bir spor salonu, biyometrik yüz tanıma sistemiyle giriş çıkış kontrolü yapıyorsa, açık rıza alınmadan bu işlemi gerçekleştiremez.
3. Özel Güvenlik Görevlilerinin Yetkisi:
5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, özel güvenlik görevlilerinin kimlik sorma yetkisini belirli alanlarla sınırlandırmıştır. Herkesten keyfi olarak kimlik bilgisi toplayamazlar. Konut siteleri veya iş merkezlerinde bu uygulamanın hukuki temeli tartışmalıdır.
KVKK’ya Göre Kimlik Bilgisi Toplama Şartları
✅ Meşru Amaç: Toplama, güvenlik gibi açık bir amaç için yapılmalıdır.
✅ Bilgilendirme: Veri sahibi, verilerinin neden ve nasıl işleneceği konusunda bilgilendirilmelidir.
✅ Açık Rıza (Özel Veriler için): Biyometrik veri gibi özel nitelikli veriler işleniyorsa açık rıza alınmalıdır.
✅ Veri Güvenliği: Veriler, hukuka aykırı erişimlere karşı korunmalıdır.
✅ Veri Silme: Amaç sona erdiğinde veriler silinmeli veya anonim hale getirilmelidir.
Örneğin, bir havayolu şirketinin kimlik görüntülerini silmediği için KVKK tarafından cezalandırıldığı bilinmektedir (KVKK Karar 2019-294). Bu nedenle, işletmelerin ve kurumların, topladıkları verileri ne zaman sileceklerini açıkça belirtmeleri gerekmektedir.
KVKK’ya Aykırı Uygulamaların Sonuçları
Eğer kimlik bilgisi toplama süreci KVKK’ya aykırı bir şekilde yürütülüyorsa, idari para cezaları ve hukuki yaptırımlarla karşılaşılabilir. Örneğin:
- KVKK, bir spor salonunun müşterilerinden el izi taraması toplamasını yasakladı ve işletmeye para cezası uyguladı (Karar 2019-81-165).
- Bir özel şirketin rızasız şekilde kimlik numarası kaydetmesi sonucu ciddi yaptırımlar uygulandı.
Bu kararlar, kimlik bilgilerinin gereksiz yere ve izinsiz bir şekilde toplanmasının hukuka aykırı olduğunu göstermektedir.
Sonuç: Kimlik Bilgisi Toplama Her Zaman Yasal mı?
Güvenlik amacıyla kimlik bilgisi toplamak KVKK’ya uygun bir şekilde yapıldığında yasal olabilir. Ancak,
- Kimlik numarası, ad-soyad gibi kişisel veriler rızasız işlenemez.
- Biyometrik veriler (yüz tanıma, parmak izi) ancak açık rıza ile işlenebilir.
- Veriler amaca uygun kullanılmalı ve gereksiz şekilde saklanmamalıdır.
Özellikle plazalarda giriş güvenliği adı altında kimliklerin geçici olarak el konulması veya fotokopi çekilerek saklanması, KVKK’ya açıkça aykırı bir uygulamadır. Çünkü bu kimliklerin nasıl saklanacağı, kimler tarafından erişileceği ve ne zaman silineceği belirsizdir. Ayrıca, kimlik fotokopileri kötü niyetli kişiler tarafından çoğaltılarak sahte kimlik üretimi, yasa dışı hat kullanımı veya dolandırıcılık gibi suçlarda kullanılabilir.
Dahası, plaza yönetimi kimlik ibraz edilmezse girişe izin vermiyorsa, kişinin iş görüşmesine katılım hakkı, çalışma hürriyeti ve seyahat özgürlüğü fiilen engellenmektedir. Ya da bir sağlık kliniğine gitmek isteyen biri, kimliğini vermediği için içeri alınmazsa, bu doğrudan sağlık ve yaşam hakkının ihlali anlamına gelir. Eğer temel insan haklarınız kimliğinizi teslim etmeye bağlı hale getiriliyorsa, bu açıkça hukuka aykırı ve keyfi bir uygulamadır. Bu tür ihlallerle karşılaşan bireylerin derhal KVKK’ya şikâyette bulunmaları gerekmektedir.
Haklarınızı bilin! Kimlik bilgilerinizin hukuka aykırı şekilde işlendiğini düşünüyorsanız, KVKK’ya başvurarak şikâyette bulunabilirsiniz.
