POLİSLERİN KEYFİ YER DEĞİŞTİRMEYE MARUZ KALMASININ HUKUKİ DEĞERLENDİRMESİ
1. Giriş
Polis memurlarının görev yerlerinin değiştirilmesi, kamu hizmetinin etkinliği açısından önemli olmakla birlikte, bu sürecin hukuka uygun yürütülmesi esastır. Türkiye’de emniyet teşkilatında görev yapan polislerin keyfi şekilde bir yerden başka bir yere sürülmesi, hukuki güvenceler bağlamında ciddi sorunlar doğurmaktadır. Bu çalışma, polislerin görev yerlerinin değiştirilmesine ilişkin yasal düzenlemeleri ve yargı kararlarını ele alarak, keyfi atamaların hukuka aykırılığını ortaya koyacaktır.
2. Polislerin Yer Değiştirme İşlemleri ve Mevzuat
Polislerin atanması, nakli ve yer değişikliği işlemleri başta 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu olmak üzere çeşitli yasal düzenlemelere tabidir. Ayrıca Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, bu konudaki uygulamalara yön vermektedir.
Temel Mevzuat Hükümleri:
- 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 76: “Kurumların görev ve yetkileri çerçevesinde memurların atanmalarına ilişkin esaslar belirlenir.”
- 3201 Sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu: Emniyet personelinin atanma ve yer değiştirme esaslarını belirler.
- Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği: Hizmet gereği veya isteğe bağlı tayinleri düzenler.
Bu mevzuatlar uyarınca, polislerin yer değiştirme işlemleri hukuki, nesnel ve kamu hizmetinin gereklerine uygun şekilde gerçekleştirilmelidir.
3. Keyfi Atama ve Hukuka Aykırılık
Polislerin görev yerlerinin değiştirilmesi işlemi, idari bir işlem olup, hukuk devletinin temel ilkelerinden biri olan hukuki güvenlik ve belirlilik ilkesine uygun olmalıdır. Keyfi bir yer değişikliği aşağıdaki hukuki sorunları doğurur:
3.1. Hukuki Dayanak Eksikliği
Polis memurlarının yer değişiklikleri, hizmet gerekleri, zorunlu nedenler veya disiplin cezaları gibi hukuki sebeplere dayanmalıdır. Keyfi yer değişiklikleri, ilgili mevzuatta sayılan hukuki sebeplerden hiçbirine dayanmıyorsa, hukuka aykırıdır.
3.2. Eşitlik İlkesinin İhlali
Anayasa’nın 10. maddesi uyarınca, herkes kanun önünde eşittir. Benzer durumda olan personelin farklı muameleye tabi tutulması, eşitlik ilkesinin ihlali anlamına gelir. Keyfi yer değişikliği uygulaması, polis teşkilatında görev yapan bazı memurların ayrımcılığa uğramasına sebep olabilir.
3.3. Kazanılmış Hakların İhlali
Polis memurlarının görev yerleri, belli bir hizmet süresi ve deneyimle ilişkilidir. Uzun yıllar belirli bir bölgede hizmet veren memurların haklı bir gerekçe olmadan başka bir bölgeye sürülmesi, kazanılmış haklarının ihlaline yol açabilir.
3.4. İdarenin Takdir Yetkisinin Sınırları
İdarenin polislerin yer değişiklikleri konusunda bir takdir yetkisi bulunmaktadır. Ancak bu yetki keyfi şekilde kullanılamaz. Danıştay içtihatları, kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında yapılan atamaların yetki aşımı olarak değerlendirileceğini ortaya koymuştur.
4. Yargı Kararlarında Keyfi Yer Değişikliğinin Değerlendirilmesi
Keyfi yer değişikliklerine ilişkin idari işlemler, idari yargıda sıkça iptal edilmektedir. Danıştay ve idare mahkemeleri, yer değiştirme işlemlerinin somut gerekçelere dayanması gerektiğini vurgulamaktadır.
4.1. DANIŞTAY 2.Daire Esas No: 2012/2577 Karar No: 2014/12119
Karar Tarihi: 09-12-2014)
Polis ve Memurların Keyfi Yer Değiştirilmesi Hukuka Aykırıdır! İşte Danıştay Kararı
Polis memurlarının ya da devlet memurlarının görev yerleri, cezalandırma amacıyla değiştirilemez! Danıştay 2. Dairesi’nin 2012/2577 Esas, 2014/12119 Karar sayılı kararı bu konuda çok net: Eğer bir memurun yeri, kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında keyfi olarak değiştirilirse, bu işlem hukuka aykırıdır ve iptal edilmelidir.
Olay Ne?
Bir öğretmen hakkında öğrencilerinin şikâyeti üzerine disiplin soruşturması açılıyor. Öğretmen, bazı öğrencilere hakaret ettiği ve dersleri planlanandan erken bitirdiği gerekçesiyle önce disiplin cezası alıyor. Sonrasında da başka bir okula sürgün gibi ataması yapılıyor.
Mahkemenin Kararı Ne Oldu?
🔹 Disiplin cezası verildiği için yer değişikliği ikinci bir ceza olur!
🔹 Atama, cezalandırma amacı taşıyorsa hukuka aykırıdır!
🔹 Memurların görev yerleri keyfi şekilde değiştirilemez!
Adana 1. İdare Mahkemesi, bu atama işleminin hukuka aykırı olduğuna ve iptal edilmesi gerektiğine karar verdi. Danıştay da kararı onadı!
Bu Karar Kimler İçin Önemli?
- Polis memurları
- Öğretmenler
- Kamu çalışanları
- Keyfi sürgün yaşayan herkes!
Özetle: Eğer bir kamu çalışanı hakkında disiplin cezası verildiyse, ayrıca görev yeri değiştirilerek ikinci bir ceza verilemez. Bu tür cezalandırma amaçlı yer değişiklikleri iptal edilmelidir. Hukuki haklarınızı bilin ve keyfi atamalara karşı itiraz edin! 🚨
| İncelenen Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Soruşturma Sebebi | Öğrencilerin öğretmenin dersleri planlanan süreden önce bitirmesi ve öğrencilere hakaret ettiği iddiaları |
| İfade Veren Öğrenci Sayısı | 30 kişilik sınıftan 9 öğrencinin ifadesi alınmış, bunlardan 4’ü şikayetçi velilerin çocukları |
| Disiplin Cezaları | İhtar ve 1/30 oranında aylıktan kesim cezası verilmiş |
| Atama İşlemi Gerekçesi | Öğretmenin okulda güven ve saygınlığının azaldığı, çalışma ortamını etkileyebileceği gerekçesiyle başka okula atanması |
| Atama İşleminin Hukuki Değerlendirmesi | Aynı fiil nedeniyle hem disiplin cezası hem de atama işlemi uygulanmasının ikinci bir disiplin cezası niteliğinde olduğu |
| Atamanın Etkisi ve Sonucu | Atama işleminin cezalandırma amacı taşıdığı, kamu hizmetinin etkin işlemesi için yapılmadığı değerlendirilmiş |
| Mahkemenin Sonuç Değerlendirmesi | Mahkeme, işlemin hukuka aykırı olduğuna ve iptal edilmesi gerektiğine karar vermiş |
4.2. T.C. Danıştay 2.DAİRE Esas:2021-3370 Karar:2021-741 Karar Tarihi:18.03.2021
Devlet memurları ve polisler dikkat! Eğer görev yeriniz keyfi şekilde değiştiriliyorsa, bu karar tam size göre! Danıştay 2. Dairesi’nin 2021/3370 Esas, 2021/741 Karar sayılı kararında, idarenin keyfi atama yapamayacağı, bu yetkinin sadece kamu yararı ve hizmet gerekleri için kullanılabileceği açıkça vurgulanıyor.
Olay Ne?
✔️ Bir emniyet amiri Antalya Emniyet Müdürlüğü’nde çalışırken hakkında disiplin soruşturması açılıyor.
✔️ Suçlama: Banka maaş promosyon ihalesinde yanlış karar verdiği iddiası!
✔️ Sonuç: 6 ay süreyle kısa süreli durdurma cezası alıyor.
✔️ Sonrasında, disiplin cezası gerekçe gösterilerek Gaziantep Emniyet Müdürlüğü’ne atanıyor.
✔️ Ancak memur, bu atamanın cezalandırma amacı taşıdığını ve hukuka aykırı olduğunu iddia ederek dava açıyor.
Mahkemenin Kararı Ne Oldu?
🔹 İlk Mahkeme:
- Memurun atamasının keyfi olduğu ve hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptal kararı verildi.
- Gerekçe: Disiplin cezası verilmiş olsa bile, bulunduğu yerde çalışmasını engelleyen ciddi bir neden yok!
🔹 Danıştay 2. Dairesi:
- Ancak Danıştay, bu kararı bozdu!
- Gerekçe: Memurun bulunduğu ilde görev yapması sakıncalı görüldü ve atamanın hukuka uygun olduğu sonucuna varıldı.
Bu Karar Neden Önemli?
👮 Polisler, öğretmenler ve tüm memurlar için büyük bir emsal karar!
🔹 İdare, görev yerinizi değiştirebilir ama keyfi şekilde yapamaz!
🔹 Eğer atanmanızın bir cezalandırma aracı olarak kullanıldığını düşünüyorsanız, mahkemeye başvurabilirsiniz.
🔹 Ancak bulunduğunuz yerde çalışmanızın kamu düzeni açısından sakıncalı olduğuna karar verilirse, atamanız iptal edilmez.
Özetle:
Memurların görev yerleri, yalnızca kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda değiştirilebilir. Kişisel nedenlerle veya cezalandırma amacıyla yapılan atamalar hukuka aykırıdır. Ancak, eğer çalıştığınız yerde kalmanız sakıncalı bulunursa, atamanız geçerli olabilir.
| İncelenen Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Soruşturma Sebebi | Emniyet amirinin, banka maaş promosyon ihalesinde ekonomik olarak avantajlı teklifi onaylamaması ve disiplin suçu işlediği iddiası |
| Disiplin Cezası | Emniyet Örgütü Disiplin Tüzüğü uyarınca 6 ay kısa süreli durdurma cezası verilmiş |
| Atama İşlemi Gerekçesi | Davacının bulunduğu ilde görev yapmasının sakıncalı olduğu gerekçesiyle başka bir ile atanması |
| Atama İşleminin Hukuki Değerlendirmesi | İdarenin takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde kullanılması gerektiği ancak davacının atama gerekçesinin yeterli bulunmadığı |
| Atamanın Etkisi ve Sonucu | Atama işlemi cezalandırma amacı taşıyor ve kamu hizmetinin etkin işleyişi için gerekli olduğu iddia ediliyor |
| Mahkemenin Sonuç Değerlendirmesi | Danıştay, davacının bulunduğu ilde görev yapmasının sakıncalı olduğu sonucuna vararak atama işlemini hukuka uygun bulmuş ve temyiz istemini kabul ederek önceki mahkeme kararını bozmuştur |
4.3. Anayasa Mahkemesi Kararı (Bireysel Başvuru, 2021)
Olay Ne?
✔️ Başvurucu bir devlet memuru ve engelli babasının bakımını üstleniyor
✔️ Rotasyon gereği başka bir ile atanıyor (Ağrı – Gürbulak)
✔️ Ancak memur, babasının bakıma muhtaç olduğunu ve uzak bir yere gitmesinin aile hayatını zora sokacağını belirterek aynı bölgede kalmak istiyor
✔️ Talebi reddediliyor ve mahkemeye başvuruyor
Mahkeme Süreci Ne Oldu?
🔹 İlk Mahkeme: Başvurucunun haklı olduğuna karar verdi ve atama işlemini iptal etti!
🔹 Bölge İdare Mahkemesi: Bu kararı bozdu ve davayı reddetti. Gerekçe: Sağlık raporunda, atama durumunda babasının sağlık durumunun kötüleşeceğine dair net bir bilgi yoktu.
🔹 Anayasa Mahkemesi: Memurun talebinin yeterince değerlendirilmediğine ve aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
Bu Karar Kimler İçin Önemli?
📌 Engelli yakınına bakan memurlar
📌 Zorunlu rotasyona tabi devlet memurları
📌 Keyfi yer değişikliği nedeniyle mağdur olan kamu çalışanları
Anayasa Mahkemesi, memurların aile hayatını koruyacak şekilde atama yapılması gerektiğini ve keyfi kararların Anayasa’ya aykırı olduğunu vurguladı!
5. Sonuç ve Değerlendirme
Polis memurlarının keyfi bir şekilde bir bölgeden başka bir bölgeye sürülmesi, hem idare hukukunun temel ilkelerine hem de Anayasa’ya aykırıdır. Yargı kararları ve mevzuat, yer değişikliğinin objektif ölçütlere ve kamu yararına dayalı olması gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır. Aksi takdirde, polislerin haklarının ihlal edilmesi, görev motivasyonunun düşmesi ve kamu hizmetinin etkinliğinin zarar görmesi gibi ciddi sonuçlar doğacaktır.
İdarenin bu konuda sorumlu davranması, şeffaf ve hesap verilebilir bir atama politikası izlemesi gerekmektedir. Aksi takdirde, hukuka aykırı yapılan keyfi atamalar idari yargıda iptal edilmekte ve tazminat davalarına konu olmaktadır. Polis memurlarının hukuki haklarını bilmeleri ve gerektiğinde yargı yoluna başvurmaları büyük önem taşımaktadır.
6. Kaynakça
- 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
- 3201 Sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu
- Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği
- TC-DANISTAY-2-Daire-Esas-2012-2577-Karar-2014-12119-Karar-Tarihi-09-12-2014
- TC-DANISTAY-2-Daire-Esas-2021-3370-Karar-2021-741-Karar-Tarihi-18-03-2021
- Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararı (2021)
