Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Neden İptal Edildi HAGB İptali Sebepler

İptal Edilen HAGB Nedir ve Ne İşe Yarar

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Nedir?

• Tanımı: HAGB, mahkeme tarafından bir suçtan dolayı mahkûm edilen bir kişi hakkında, hükmün açıklanmasının belirli şartlar altında bir süreliğine ertelenmesidir. Bu, suç işleyen kişinin mahkeme kararını belirli bir süre için almamasını sağlar. 5 yıl suça karışmayan kişi hakkında sanki hiç ceza almamış gibi temiz bir sicil sunulur ve kayıtlar silinir. (Silinen kayıtlar farklı bir arşivde görünür.)
• Uygulama Şekli: Eğer bir kişi iki yıl veya daha az bir hapis veya adli para cezasına çarptırılmışsa, bu kurala göre mahkeme kararının açıklanması ertelenebilir. Yani, kişi hemen ceza almaz ve belirli koşulları yerine getirdiği takdirde, hüküm hiç açıklanmayabilir.

HAGB kararının iptali ne zaman yürürlüğe girecek

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı resmi gazetede ilandan başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girecektir. 1 Ağustos 2024 Tarihine kadar HAGB kararı verilmesi mümkündür. Ancak bu tarihten sonra verilecek hükümlerde mahkemeler HAGB kararı veremeyecktir.

RESMİ GAZETE LİNK

Uygulamada Karar Tarihi Mi Dava Tarihi Mi Esas Alınacak?

Uygulamada davanın ne zaman açılmış olduğu önemli olmaksızın karar tarihine göre HAGB verilecek veya verilmeyecektir. Yani yargılama Haziran ayında sonuçlanır ve karar yazılırsa HAGB kararı uygulanacak ancak Ağustos ayı sonrası karara çıkarsa HAGB kararı uygulanmayacaktır. Avukatlar arasında da tartışılan bu hususta çoğunluk görüşü bu yöndedir.

HAGB Düzenlemesinin İptali Geçmişe Yürür Mü?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması düzenlemesi geçmişe yürümeyecektir. Verilmiş olan kararlar aynen geçerliliğini korur hatta 1 Ağustos 2024 tarihine kadar verilecek kararlarda HAGB uygulanabilir bunda bir engel yoktur.

Anayasa Mahkemesi’nin İptal Gerekçesi ve Mahkemenin HAGB Değerlendirmesi

1. Adil Yargılanma Hakları ve İstinaf Kanunu:
   • Adil Yargılama Eksikliği:
   • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için kişinin istinaf hakkından feragat etmesi Aslında mahkemeyle yapılmış bir anlaşma gibidir. Mahkemeler yargılamayı yapmak suçluysa ceza masumsa beraat kararı vermekle mükellefken, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kabul edildiği vakit sanki kişi suçluymuş gibi mahkumiyet kararı vermekteler ve beş yıl suç işleme nasıl olsa bu ceza ortadan kalkacak demektedirler. Mahkemeler de nasıl olsa üst mahkemelerin istinaf denetiminden geçmeyecek olmasının rehavitine kapıldılar.
     
     Yani bu iş aramızda kalacak kimseler duymayacak kimseler görmeyecek mantığı oluştuğundan, saçma sapan kararlar görmekteydik. Mahkemelerin dosyaları bile eksik okuduğu tanıkları dinlemediği, ceza vermeye yeter birazcık gerekçe görse o gerekçeyi iki cümle yazıp sembolik bir ceza verip, otomasyona bağlayarak kıdem atlama yöntemi haline gelmesi adil yargılanma hakkının asılarak idam edilmesiydi. Anayasa Mahkemesi de üstü kapalı da olsa bu tespitlere kararında yer vermiştir.
   • Kamu görevlilerinin işkence, eziyet ve kötü muamele gibi suçlar işleyerek daha sonra hüküm açıklanmasının geri bırakılması kararına dayanılarak memuriyete devam etmesi noktasındaki boşluk Anayasa Mahkemesi tarafından eleştirilmiştir. Bu suçları işleyen kişinin görevde kalması kamu düzenini bozacak ve bu tarz kamu görevlilerine cesaret verecektir. Böyle ağır suçlara karışanların memuriyet yapmamaları gerekir. İptal kararı bu yönüyle hukuka uygundur.
     
2. Müsadere İşlemleri ve Mülkiyet Hakları:
   • Müsadere Belirsizliği: HAGB uygulandığında, bir kişinin mal varlığına el konulması (müsadere) işlemlerinin zamanlaması belirsizdir. Bu, kişinin mülkiyet haklarına aşırı bir yük getirir.
   • Ceza hukukunda tüm detayların açık ve net olması gerekir eşya müsaadesi önemli bir kavram olup kimi kimi zaman arabanın müsadesi kimi zaman suç eşyasını müsadesi ayrıntılar barındırır. Yerel mahkemeler teknik konularda yeterli olmayabilir ve kararların üst mahkeme denetiminden geçmesi gerekebilir. Niteliği itibari ile değerli gayrimenkuller müsadere edilmişse ciddi hak mağduriyetlerine oluşabileceğinden mülkiyet hakkının sarsılması söz konusudur.
     Suçla alakası olmayan ancak suçta kullanılan kiralık bir aracın müsaderesi araç kiralama şirketinin iflasına kadar zarara yol açabilir.
   • Hukuki Güvencesizlik: Kişiler, mal varlıklarının ne zaman ve nasıl el konulacağını bilemezler, bu da hukuki belirsizliğe ve güvensizliğe yol açar.
3. Mağdur Hakları ve Giderimi:
   • Yetersiz Giderim: HAGB kararları, suç mağdurları için adalet duygusunu tatmin edici ve etkili bir çözüm sunmamaktadır. Mağdurlar, suçlunun adil bir ceza almadığını hissedebilir. Şikayetçi kişinin kendi adaletini kendi sağlamaması ve devlete güvenmesi esastır. Suç işleyen şahsın yaptırma uğraması ve bu yaptırım sonucunda maddi manevi bir ceza alması ve ıslah olması gerekir.
     Suç işleyen kişinin ertesi gün elini kolunu sallayarak gezmesi ve beş yıl denetim alarak seri şekilde suç işleme potansiyelini sürdürmesi nasıl olsa bir şey olmuyor mantığı güdülmesi mahkemeleri işlevsiz hale getirir.