MASAK Bankalardan Hangi Bilgileri Alabilir?
Bankacılık Kanunu ve Müşteri Gizliliği
19 Ekim 2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun “Sırların Saklanması” başlıklı 73. maddesi, bankaların müşterilere ait bilgileri koruma yükümlülüğünü düzenler. Bu maddeye göre, müşterilere ait bilgiler yalnızca yetkili mahkemeler ve kanunlarla yetkilendirilmiş kişilerle paylaşılabilir. Bankaların, müşteri gizliliğini koruma görevi olsa da bazı özel durumlarda, MASAK gibi kurumlara bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
MASAK’ın Bilgi Talep Edebileceği Durumlar
MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu), Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesi çerçevesinde bankalardan bilgi talep edebilir. Bankalar, MASAK Başkanlığı ve denetim elemanlarının taleplerini karşılamak üzere gerekli belge ve bilgileri sağlamak zorundadır. Bu, 5549 sayılı Kanun’un 7. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Terörizmin finansmanı ve suç gelirlerinin aklanması gibi ciddi suçların önlenmesi amacıyla MASAK, bankalardan gerekli verileri toplama yetkisine sahiptir.
Bilgi ve belge verme
MADDE 7 – (1) Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği
olmayan kuruluşlar, Başkanlık ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi,
belge ve bunlara ilişkin her türlü ortamdaki kayıtları, bu kayıtlara erişimi sağlamak veya
okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve
gerekli kolaylığı sağlamakla yükümlüdür.
(2) Yukarıdaki fıkraya göre talepte bulunulanlar savunma hakkına ilişkin hükümler
saklı kalmak kaydıyla, özel kanunlarda yazılı hükümleri ileri sürerek bilgi ve belge vermekten
kaçınamazlar.
Bankacılık Kanunu’nun Müşteri Kimlik Tespit Yükümlülüğü
Bankacılık Kanunu’nun 76/3. maddesi gereğince, bankalar havale ve EFT işlemleri dahil olmak üzere tüm işlemlerde müşterilerinin kimlik bilgilerini ve vergi kimlik numaralarını tespit etmek zorundadır. Bu, müşterilerin kimliğinin doğrulanması ve işlemlerin güvenliğinin sağlanması için önemlidir.
Ancak MASAK, terörizmin finansmanının önlenmesi ve suç gelirlerinin aklanmasıyla mücadele çerçevesinde belirli bir sınırın üzerindeki işlemler için bankalardan detaylı bilgi talep edebilir.
MASAK’ın EFT İşlemlerindeki Kontrol Yetkisi
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesi gereğince, bankalar, EFT işlemlerinde kimlik tespiti yapmakla yükümlüdür. Bu yönetmelikte belirlenen sınırın (örneğin, 2.000 TL ve üzeri) üzerindeki işlemler için bankalar, müşterinin kimliğini tespit etmekle ve işlemlerin şüpheli olup olmadığını incelemekle sorumludur.
Bu düzenlemeler, MASAK’ın terörizmin finansmanını önleme hedefine destek sağlamak amacıyla yapılmıştır.
Bilgi ve Belge Paylaşımındaki Yasal Dayanak
Bankacılık Kanunu ve TCK m.239/1’de yer alan sır saklama hükümleri, iki yasa arasında uyum sağlanarak müşteri gizliliği ve bilgi talebi konularında düzenlenmiştir. Bu uyum sayesinde, bankalar üzerinden yapılabilecek yasa dışı finansal faaliyetlerin takibi daha etkin bir şekilde gerçekleştirilmektedir. MASAK ve diğer ilgili denetim kurumları, bu kapsamda bankalardan bilgi talep ederek finansal suçların önlenmesine katkıda bulunmaktadır.
Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması
Madde 239- (1) Sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişi, şikayet üzerine, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu bilgi veya belgelerin, hukuka aykırı yolla elde eden kişiler tarafından yetkisiz kişilere verilmesi veya ifşa edilmesi halinde de bu fıkraya göre cezaya hükmolunur.
(2) Birinci fıkra hükümleri, fenni keşif ve buluşları veya sınai uygulamaya ilişkin bilgiler hakkında da uygulanır.
(3) Bu sırlar, Türkiye’de oturmayan bir yabancıya veya onun memurlarına açıklandığı takdirde, faile verilecek ceza üçte biri oranında artırılır. Bu halde şikayet koşulu aranmaz.
(4) Cebir veya tehdit kullanarak bir kimseyi bu madde kapsamına giren bilgi veya belgeleri açıklamaya mecbur kılan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Bankaların MASAK’a Sağladığı Bilgi ve Belgeler
MASAK’ın bilgi talep edebileceği başlıca durumlar şunlardır:
- Müşteri Kimlik Bilgileri: Tüm işlemlerde müşterilerin kimlik ve vergi kimlik numaralarının doğrulanması gerekir.
- EFT ve Havale İşlemleri: Belirli bir tutarın üzerindeki para transferleri hakkında bilgi talep edilebilir.
- Şüpheli İşlem Bildirimleri: Bankalar, olağandışı veya şüpheli gördükleri işlemleri MASAK’a rapor etmekle yükümlüdür.
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Amacıyla Bilgi Toplanması
MASAK, suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla bankalardan bilgi toplar. Bu kapsamda, şüpheli işlem bildirimleri MASAK için oldukça önemlidir. Bankalar, şüpheli işlemleri fark ettiklerinde, bu işlemleri bildirme yükümlülüğü altındadır. Bu durum, kamu güvenliğini sağlamak ve yasa dışı finansal akışları engellemek açısından büyük önem taşır.
MASAK’ın Bankalardan Bilgi Alabilme Yetkisi
MASAK, finansal suçlarla mücadelede bankalardan bilgi alma yetkisine sahiptir. Bu yetki, Bankacılık Kanunu ve ilgili diğer düzenlemeler çerçevesinde şekillenir. Özellikle, terörizmin finansmanı ve suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi amacıyla MASAK, bankalardan müşterilere ait kimlik bilgilerini, işlem detaylarını ve şüpheli işlemleri talep edebilir. Bu düzenlemeler, kamu düzeni ve finansal güvenlik açısından büyük önem taşımaktadır. ( Kaynak: GEZER, R. D. H., Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun Değerlendirilmesi, Fasikül Hukuk Dergisi, 8.75, (2016): 27-33)
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun Nedir?
- 5549 Sayılı Kanun, suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi amacıyla çıkarılmış bir düzenlemedir. Bu kanun, suçtan elde edilen gelirlerin finansal sisteme dahil edilmesini engellemek için usul ve esasları belirler.
2. MASAK Nedir ve Görevleri Nelerdir?
- MASAK, yani Mali Suçları Araştırma Kurulu, suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesiyle görevli bir kamu kuruluşudur. Bankacılık işlemlerini denetleyerek şüpheli faaliyetleri tespit eder ve raporlar.
3. Yükümlüler Kimlerdir ve Görevleri Nelerdir?
- Yükümlüler; bankalar, sigorta şirketleri, bireysel emeklilik şirketleri, sermaye piyasası kuruluşları gibi finansal hizmet sunucuları ve diğer bazı sektörlerde faaliyet gösteren kişilerdir. Bu yükümlüler, müşterileri tanımak, şüpheli işlemleri bildirmek ve kimlik tespiti yapmak zorundadır.
4. Müşteri Tanıma (KYC) Nedir ve Bankaların Bu Konudaki Sorumlulukları Nelerdir?
- Müşteri tanıma, bankaların müşterilerinin kimlik bilgilerini doğrulama sürecidir. Bankalar, tüm işlemler öncesinde müşterilerinin kimliklerini doğrulamakla yükümlüdür. MASAK’a raporlanabilecek her türlü şüpheli işlemde kimlik bilgilerinin doğruluğu büyük önem taşır.
5. EFT ve Havale İşlemlerinde Kimlik Tespiti Gerekli mi?
- Evet, bankalar EFT ve havale gibi işlemlerde kimlik tespiti yapmak zorundadır. Özellikle 2.000 TL ve üzeri işlemler için kimlik doğrulaması zorunludur ve bu işlemler MASAK tarafından izlenebilir.
6. Şüpheli İşlem Nedir ve Ne Zaman Bildirilir?
- Şüpheli işlem, yasa dışı yollarla elde edilmiş olabilecek bir malvarlığının kullanılması veya aktarılması gibi işlemlerdir. Bankalar, böyle bir durumdan şüphelenirse MASAK’a şüpheli işlem bildiriminde bulunmak zorundadır.
7. MASAK Bankalardan Hangi Bilgileri Talep Edebilir?
- MASAK, terörizmin finansmanını veya suç gelirlerinin aklanmasını önleme amacıyla bankalardan müşteri kimlik bilgileri, işlem detayları ve şüpheli işlem raporları gibi bilgileri talep edebilir. Bankalar bu bilgileri sağlamak zorundadır.
8. MASAK’ın İşlemleri Askıya Alma Yetkisi Nedir?
- MASAK, şüpheli işlemlerle karşılaştığında yedi iş günü süreyle işlemleri askıya alma veya durdurma yetkisine sahiptir. Bu yetki, suç gelirlerinin aklanmasını veya terörizmin finansmanını önlemek için kullanılmaktadır. 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 19/A maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, MASAK, aklama veya terörizmin finansmanı şüphesi bulunan işlemleri yedi iş günü süreyle askıya alma veya gerçekleşmesine izin vermemeye yetkilidir.
9. Bankalar Suç Gelirlerinin Aklanmasını Önlemek İçin Hangi Tedbirleri Almak Zorundadır?
- Bankalar, iç denetim, kontrol sistemleri ve risk yönetim süreçlerini uygulamakla yükümlüdür. Ayrıca, personeline suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla ilgili eğitim vermek zorundadırlar.
10. Şüpheli İşlem Bildirimi Yapan Bankalar Müşterilerine Bu Bildirimi Açıklayabilir mi?
- Hayır, bankalar şüpheli işlem bildirimini müşterilerine açıklayamaz. MASAK’a yapılan bildirimler gizli tutulur ve sadece yargılama sırasında mahkemeye açıklanabilir.
11. Yükümlülüklerin İhlali Halinde Bankalara Uygulanan Cezalar Nelerdir?
- Bankalar yükümlülüklerini ihlal ettiklerinde idari para cezaları uygulanabilir. Cezalar ihlalin türüne göre değişmekle birlikte, bazı durumlarda banka yöneticilerine de ceza uygulanabilir.
12. Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörizmin Finansmanında Uluslararası İşbirliği Nasıl Sağlanır?
- MASAK, yabancı ülkelerdeki muadil kurumlarla bilgi alışverişi yapar ve mütekabiliyet ilkesi çerçevesinde iş birliği sağlar. Bu iş birliği, suç gelirlerinin aklanmasını önlemeye yöneliktir.
13. Gizlilik ve Sır Saklama Yükümlülüğü Nedir?
- MASAK, edindiği bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. Bankalar ve diğer yükümlüler, müşterilerin gizlilik haklarını ihlal etmemek için şüpheli işlem bildirimlerini gizli tutmalıdır.
14. Yükümlülük Denetimi Nedir ve Kim Tarafından Yapılır?
- Yükümlülük denetimi, yükümlülerin kanuna uygun hareket edip etmediklerini kontrol etmek amacıyla MASAK tarafından yürütülür. Denetim elemanları, finansal işlemleri inceleyebilir ve gerekli bilgileri talep edebilir.
15. Devamlı Bilgi Verme Yükümlülüğü Nedir?
- Yükümlüler, Bakanlıkça belirlenen tutarı aşan işlemler hakkında MASAK’a düzenli bilgi vermek zorundadır. Bu bilgi verme yükümlülüğü, suç gelirlerinin izlenmesi ve önlenmesine yardımcı olur.
16. Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi İçin Bankalar Hangi Yönetmeliklere Uygun Hareket Etmelidir?
- Bankalar, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Yönetmelik’e ve Bankacılık Kanunu’na uygun hareket etmek zorundadır. Bu düzenlemeler, müşteri tanıma, kimlik tespiti, şüpheli işlem bildirimi gibi yükümlülükleri içerir.
