İŞÇİNİN İSTİFA ETMESİ DURUMUNDA KIDEM TAZMİNATI HAKKI VAR MI?
İşçiler, çalışma hayatlarında farklı sebeplerle işten ayrılmak isteyebilirler. Ancak istifa eden bir işçinin kıdem tazminatı alıp alamayacağı konusu, sıkça yanlış anlaşılan ve kafa karışıklığına sebep olan hukuki bir meseledir.
KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Kıdem tazminatı, en az bir yıl aynı işverene bağlı olarak çalışmış bir işçinin, iş sözleşmesinin belirli sebeplerle sona ermesi durumunda işverenden alabileceği bir tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu ve 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun 14. maddesi, kıdem tazminatının hangi durumlarda hak kazanılacağını düzenler.
İSTİFA EDEN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Genel kural olarak istifa eden işçi kıdem tazminatı alamaz. Çünkü kıdem tazminatı, işverenin işçiyi haksız veya belirli şartlar altında işten çıkarması halinde ödenir. Ancak bazı özel durumlarda istifa eden işçi de kıdem tazminatı alma hakkına sahip olabilir.
1. 1475 Sayılı Kanun’un 14. Maddesine Göre Emeklilik Nedeniyle İstifa
İşçi, emeklilik için gereken prim gün sayısını ve sigortalılık süresini tamamladıysa işten ayrılarak kıdem tazminatı alabilir. Ancak yaş şartı tamamlanmamışsa, sadece bu iki şartı sağlayarak kıdem tazminatına hak kazanabilir. Bu duruma “kıdem tazminatı alarak istifa” denir.
📌 Örnek: 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamlayan bir işçi, yaş şartını beklemeksizin işten ayrılarak kıdem tazminatı alabilir.
2. Haklı Nedenle Fesih (İşçinin Sağlık, Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık Sebebiyle İstifası)
Eğer işçi, işyerinde sağlık sorunlarına yol açan bir durum, maaş ödememesi, mobbing, kötü muamele veya ahlak kurallarına aykırı bir olay yaşarsa haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanarak kıdem tazminatı talep edebilir.
📌 Örnekler:
- İşveren ücretleri düzenli ödemiyorsa,
- İşçinin sağlığını tehlikeye atan çalışma koşulları varsa,
- İşveren veya başka bir çalışanın mobbing, cinsel taciz veya fiziksel şiddet uygulaması gibi durumlar yaşanıyorsa, işçi istifa etse bile kıdem tazminatı alabilir.
Bu gibi durumlarda işçinin, yazılı bir fesih bildirimi yapması ve gerekirse hukuki yollara başvurması gerekir.
3. Kadın İşçinin Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılması
Kadın işçiler, evlendikten bir yıl içinde işten ayrılırlarsa kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Ancak burada işçinin kendi rızasıyla istifa etmesi değil, evlilik sebebiyle işten ayrılması gerekmektedir.
📌 Örnek: 2024 Ocak ayında evlenen bir kadın işçi, 2025 Ocak ayına kadar başvurduğu takdirde kıdem tazminatını alabilir. Ancak bir yıl geçtikten sonra bu haktan yararlanamaz.
4. Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma
Erkek işçiler, zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı hakkı kazanırlar. Ancak askerlik hizmetine başlamadan önce işverene bunu bildirmeleri ve askerlik celp kağıdını sunmaları gerekir.
📌 Örnek: İşçi, askere gitmek zorunda olduğu için işten ayrılırsa, işveren kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Kıdem tazminatı, işçinin her çalıştığı yıl için 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır. İşçinin brüt maaşı ve yan hakları dikkate alınarak kıdem tazminatı miktarı belirlenir.
📌 Örnek Hesaplama:
- İşçi, 5 yıl boyunca aynı işyerinde çalışmış ve brüt maaşı 30.000 TL ise:
5 yıl x 30.000 TL = 150.000 TL kıdem tazminatı alacaktır.
Ancak burada önemli bir nokta, kıdem tazminatı tavanıdır. 2024 yılı itibarıyla kıdem tazminatı tavanı 41.828 TL olarak belirlenmiştir.
KIDEM TAZMİNATI ALMAK İÇİN İZLENMESİ GEREKEN ADIMLAR
1. İşverene yazılı başvuru yap: İşten ayrılmadan önce, kıdem tazminatına hak kazandığını belirten yazılı bir dilekçe sunmalısın.
2. Gerekli belgeleri hazırla: SGK hizmet dökümü, askerlik sevk belgesi, evlilik cüzdanı gibi belgelerle hakkını kanıtla.
3. İşveren ödeme yapmazsa arabulucuya başvur: İşveren kıdem tazminatını ödemezse, önce arabuluculuk sürecine gidilmeli, anlaşma sağlanamazsa dava açılmalıdır.
Kıdem Tazminatını Mutlaka Talep Et Avukat Tut
İstifa eden işçinin kıdem tazminatı hakkı genel olarak yoktur, ancak belirli şartlar altında tazminat alınabilir. Emeklilik, askerlik, evlilik gibi nedenlerle işten ayrılanlar veya işyerinde haklı fesih sebepleri olanlar kıdem tazminatı talep edebilir. İşçiler, hak kaybına uğramamak için yasal haklarını bilmeli ve belgeleriyle haklarını savunmalıdır.
Mutlaka iş hukuku alanında sıkılıkla çalışan uzman bir avukattan destek almayı ihmal etmeyin.
