Bedensel ve Cismani Zararlarda Tazminat Talepleri ve TBK 54

Haksız Fiil Kavramı ve Türk Borçlar Kanunu 54. Madde

Haksız fiil kavramı, hukukun önemli bir parçasıdır ve bireylerin birbirlerine karşı davranışlarını düzenler. Haksız fiil, bir kişinin başkasına hukuka aykırı bir eylemle zarar vermesi durumunu ifade eder. Bu eylemler genellikle kasıtlı veya dikkatsizce yapılan davranışlar olup, zarar gören kişinin maddi veya manevi zararlarını karşılamak için sorumlu kişiye yükümlülükler getirir.

Haksız Fiilden Kaynaklı Zararlarda Cismani Tazminat Talepleri

b. Bedensel zarar
MADDE 54- Bedensel zararlar özellikle şunlardır:

Tedavi giderleri.

Kazanç kaybı.

Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

“Bedensel zarar” kavramı, bireyin fiziksel bütünlüğüne ya da psikolojik durumuna verilen herhangi bir zararı kapsar. Bu, doğrudan bir yaralanma olabileceği gibi, kişinin psikolojik huzurunu bozan bir durum da olabilir.

Tedavi Giderleri

Tedavi giderleri, sizin eski sağlığınıza geri dönebilmeniz için yapmanız gereken tüm harcamaları içerir. Örneğin, doktora görünme, testler, tanı, tedavi, ulaşım masrafları, ameliyat, hastane masrafları, tekerlekli sandalye, korse, protez ve fizik tedavi gibi masraflar bu kategoriye dahildir.

Tedavi giderlerinin talep edilebilmesi için, tedavinin sonunda tamamen iyileşme şartı bulunmamaktadır. Ayrıca, sadece iyileşmeyi sağlayan harcamalar değil, hastalığın ya da sakatlığın kötüleşmesini engellemek için yapılan gerekli harcamalar da tedavi gideri olarak kabul edilir.

İleride Yapılması Gereken Tedavi Masrafları İstenebilir

Tedavi giderlerinden dolayı maddi zarar talebinde bulunabilmeniz için, bu giderlerin gerçekten yapılmış olması şart değildir. Eğer tedaviniz belirli bir süre devam edecekse, belirli aralıklarla sağlık kontrolüne gitmeniz gerekiyorsa veya ileride yapılması gereken bir ameliyat için giderler olacaksa, bu durumlar da tedavi giderleri olarak kabul edilir. Yargıtay’ın da belirttiği üzere, ileride yapılması zorunlu olan tedavi giderlerinin talep edilmesi mümkündür.

Özel Hastane Tedavi Gideri

Bazı durumlarda, bir kişi haksız bir durum yüzünden zarar görür ve özel bir hastanede tedavi olur. Bu durumda, tedavi masraflarının kimin tarafından ödeneceği konusunda hukukçular her zaman aynı fikirde değildir. Ancak, çoğunlukla, olayın tüm detaylarına bakıldığında, özel bir hastanede tedavi olmanın doğru olduğu durumlarda, tedavi masraflarının zarar veren kişi tarafından ödenmesi gerektiği kabul edilir.

Bakıcı Gideri Sağlık Gideri Sayılır

Birisi başkasının haksız davranışı yüzünden bir sakatlık geçirebilir ve belki de artık tek başına yaşayamayabilir. Bu durumda, bir bakıcıya ihtiyaç duyabilir. Bakıcının maliyeti de zararın bir parçası olarak görülür. Yani, eğer birisi artık kendi başına yaşayamazsa ve bir bakıcıya ihtiyaç duyarsa, bakıcı masrafları da zararın bir parçası olur.

Bir örnek vermek gerekirse, eğer birisi bir parmağını kaybederse, muhtemelen bir bakıcıya ihtiyaç duymayacaktır. Ama eğer birisi yürüyemez hale gelirse, o zaman bir tekerlekli sandalyeye ve belki de bir bakıcıya ihtiyaç duyabilir. Bu masraflar, zararın bir parçası olarak kabul edilir. Zarar gören kişinin yaşı, evli olup olmadığı ve sosyal durumu gibi faktörler, bu masrafların ne kadar olacağını belirlemeye yardımcı olur.

Yani, zarar görenin başka bir kişinin bakımına ve yardımına ihtiyaç duyması durumunda, bakımı yapan kişilere ödenen ücretler de maddi zarara dahil edilir. Genellikle bakım ücreti asgari ücret üzerinden hesaplanır.

Belgelendirilemeyen Tedavi Gideri

Zarar gören kişi, tedavi masraflarının tazmin edilmesini talep etmek için bu masrafları belgelendirmeli ve mahkemeye fatura ve benzeri evrakları sunmalıdır. Ancak her zaman masrafların tam olarak belgelendirilmesi mümkün olmayabilir. Zarar miktarıyla ilgili tam bir belgeleme yapılamaması durumunda, Yargıtay, tahmini gider hesabının tazminatın belirlenmesinde dikkate alınabileceğini kabul etmektedir.

Tedavi İçin Yapılan Yol Masrafları İstenebilir

Zarar görenin tedavi sürecinde ve sonrasında sağlık kuruluşlarına ulaşmak için yaptığı yol masrafları tazmin edilmelidir. Ambulans veya taksi kullanması durumunda da bu masraflar tazminat miktarına dahil edilebilir. Ayrıca, farklı bir şehirde veya yurt dışında tedavi görmesi halinde, yolculuk için kullanılan araçlara ilişkin masrafların da talep edilmesi mümkündür.

Zarar görenin elinde bilet veya fatura gibi belgeler varsa, bunlar dikkate alınır. Belgeler mevcut değilse, zarar görenin tedavi sürecinde ve iyileşme aşamasında ne kadar süreyle ve kaç kez yol masrafı yapacağı ve masrafların miktarı araştırılır. Bu bilgiler, bilirkişi aracılığıyla hesaplanarak tazminat miktarının belirlenmesi gerekmektedir.

Tazminat Hükmü Sonradan Değiştirilebilir

II. Tazminat hükmünün değiştirilmesi
MADDE 75- Bedensel zararın kapsamı, karar verme sırasında tam olarak
belirlenemiyorsa hâkim, kararın kesinleşmesinden başlayarak iki yıl içinde, tazminat
hükmünü değiştirme yetkisini saklı tutabilir.

Bazı durumlarda, zarar görenin tedavi süreci veya diğer masraflarının tamamı hüküm verildiği anda bilinmeyebilir veya tahmin edilemez. Bu durumda, zarar görenin adaletin yerine getirilmesi için beklemesi veya ayrı bir dava açması gerekmeksizin, tazminat miktarının daha sonra yeniden değerlendirilmesine imkan tanınmıştır.

Örneğin, bir kişi trafik kazası sonucu ağır yaralanır ve omurilik hasarı meydana gelir. Bu durumda, uzun süreli ve yoğun bir rehabilitasyon programına ihtiyaç duyulur. Tedavi süreci ameliyatlar, fizyoterapi, psikolojik destek ve diğer tıbbi müdahaleleri içerebilir.

Hüküm anında, zarar görenin tam olarak hangi tedavileri alması gerektiği veya rehabilitasyon masraflarının kesin miktarı belirlenemez. Ancak Türk Borçlar Kanunu’nun 75. maddesi, hâkimin dosyayı yeniden inceleme yetkisini saklı tutarak tazminat miktarını değiştirme imkanı sağlar.

Kazanç Kaybı

Kazanç kaybı, zarar görenin mahkeme tarafından hüküm verilene kadar çalışamaması nedeniyle ortaya çıkan zararları kapsar. Bu, geçici bir süre için geçerli olan ve geçmişe yönelik bir kâr kaybıdır.

Bedenen zarar gören bir kişi, tamamen iyileşmiş olsa bile, bu süre zarfında çalışamadığı günlerde yoksun kaldığı kârın tazminini talep edebilir. Türk Borçlar Kanunu’nun 54. maddesi gereği, bedensel zarar gören kişi, hüküm tarihine kadar geçici olarak çalışamadığı günlerin kâr kaybını zarar verenden talep edebilir.

Geçici iş göremezlik, kişinin bedensel zarar nedeniyle kısa süreli olarak mesleğini veya günlük işlerini kısmen veya tamamen yapamayacak duruma gelmesi ve işten uzak kalması durumunu ifade eder. Bu durumda, bedensel zarar gören kişinin, tam ve sürekli olarak çalıştığı dönemde elde ettiği kazanç ile sağlığına kavuşana kadar sınırlı şekilde çalışarak elde ettiği bir miktar kazanç arasındaki fark, zarar görenin maruz kaldığı zararı temsil eder.

Örneğin, bir kişi ihlalden önce haftanın 6 günü çalışıyorsa ve ihlalden sonra haftada birkaç gün çalışabiliyorsa, aradaki kazanç farkını tazminat talebiyle mahkemeye başvurabilir. Yani, zarar görenin, tam ve sürekli çalışamadığı dönemde kazandığı miktar ile önceki çalışması arasındaki farkı tazminat yükümlüsünden talep etmesi mümkündür.

Nasıl Hesaplanır?

Kazanç kaybının hesaplanmasında zarar görenin net ücreti dikkate alınmalıdır. Zarar görenin normal çalışmasına karşılık gelen maaşının yanı sıra fazla mesai, ikramiye, prim gibi diğer yan ücretler de kazanç kaybı kapsamına girer. Ayrıca, zarar gören çalışabilmiş olsaydı elde edebileceği ücret artışlarının da hesaplanması gerekmektedir. Öte yandan, zarar gören kısmen çalışabiliyorsa ve daha düşük bir maaşla farklı bir işte çalışması gerekiyorsa, bu iki iş arasındaki kazanç farkını da talep etmesi mümkündür.

Zarar Görenin Vergi Mükellefi Olması

Zarar görenin, vergi mükellefi olan serbest meslek sahibi bir kişi olması durumunda, zararın belirlenmesinde daha önceki dönemlerde ödenen vergiler dikkate alınarak bir tespit yapılır.

Vergi mükellefi serbest meslek sahibi bir kişi, vergi mükellefiyetini ispatlamak için vergi beyannameleri, vergi ödeme makbuzları, gelir tablosu ve bilanço, banka hesap özetleri ve mali müşavir veya vergi danışmanı beyanlarını kullanabilir. Bu belgeler, vergi ödemelerini ve mükellefiyeti ispatlama amacıyla sunulabilir.

Kaza Sebebiyle Müşteri Kaybı İddiası

Zarar görenin, bedensel zarar nedeniyle çalışamadığı süreçte müşteri kaybı yaşadığını kanıtlayarak, bu müşteri kaybından doğan ekonomik zararın da tazminini talep etmesi mümkündür. Örneğin, bir serbest meslek sahibi avukatın kazanç kaybı yaşadığı dönemde, işlerine devam edemediği için mevcut müşterilerinden bazılarını kaybetmiş olması mümkündür. Bu durumda, zarar görenin müşteri kaybını belgeleyerek, kaybedilen müşterilerin getireceği gelirin zararın bir parçası olduğunu gösterebilir ve bu ekonomik kaybın tazminini talep edebilir. Bu şekilde, bedensel zararın yanı sıra müşteri kaybından doğan maddi zararın da tazmini hedeflenir.

Emeklinin İşgücü Kaybı Olur Mu?

Zarar görenin pasif dönemde bulunan ve yalnızca emekli aylığı alan bir kişi olması durumunda, maruz kaldığı bedensel zarar sebebiyle emekli aylığından mahrum kalmayacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Emekli aylığı, pasif bir gelir kaynağıdır ve bedensel zararın bu aylık üzerinde bir etkisi olmayacaktır. Bu nedenle, zarar görenin emekli aylığından kaynaklanan bir kazanç kaybı talebinde bulunması mümkün değildir. Zarar görenin talepleri, bedensel zararın yol açtığı diğer zararlar ve tazmin edilebilir maddi kayıplar üzerine odaklanmalıdır.

Ev Hanımının Geçici İş Göremezlik Tazminatı

Yargıtay uygulamalarında ev kadınının sosyal durumu, ev işlerindeki beceri seviyesi ve ailedeki yükümlülükleri gibi faktörlere göre, bir başkasının bu ev işlerini yapması durumunda ne tür bir ücret ödeneceği belirlenmektedir. Bu konuda bilirkişi raporları kullanılarak tespitler yapılır ve bu tespitlere göre tazminat miktarı belirlenir.

Özetle, ev kadınının sosyal durumu, beceri seviyesi ve aile yükümlülükleri gibi faktörler dikkate alınarak başka bir kişinin bu ev işlerini yapması için ödenecek ücret hesaplanır ve bu hesaplama sonucunda tazminat miktarı belirlenir.

Çalışma Gücünün Azalması veya Yitirilmesi Tazminatı

Çalışma gücü, bir kişinin bedensel ve zihinsel yeteneklerini kazanç elde etmek amacıyla kullanmasıdır. Bedensel zararlara maruz kalan bir kişi, geçici bir süre için günlük işlerini ve mesleğini yapamayabilir.

Bu durum kalıcı ise kişi bir ömür boyu bu sakatlığı taşıyacaktır. Sürekli ve kronik şekilde yani artık iyileşmesi mümkün olmayan bir sakatlık kalmış ise, Türk Borçlar Kanunu’nda bu durum “çalışma gücünün azalması veya kaybı” olarak ifade edilir.

İş Kanunu’nda “sürekli iş göremezlik” terimi kullanılmakta, Yargıtay kararlarında ise “beden gücü kaybı”, “meslekte kazanma gücü kaybı” veya “çalışma gücü kaybı” gibi ifadeler kullanılmaktadır.

Sürekli İş Göremezlik Tazminatı Nasıl Hesaplanır ?

Bir kişinin bedensel zarar görmesi sonucunda çalışma gücünü kısmen veya tamamen kaybetmesi, ekonomik durumunda belirgin bir farklılık yaratır. Bu fark, zarar görenin kazanç elde etme potansiyelindeki azalma veya kaybıyla ilgilidir.

Örneğin, bir kişi önceki dönemde tamamen çalışma gücüne sahipken, bir kaza sonucunda kalıcı bir sakatlık yaşarsa ve artık önceki mesleğini yapamaz hale gelirse, bu durumda çalışma gücü kaybı meydana gelir. Bu durumda, kişi gelir kaybına uğrar ve ekonomik olarak zarar görür.

Öte yandan, zarar görenin tamamen çalışma gücüne sahip olduğu dönemde elde ettiği kazanç ile bedensel zarar sonucunda çalışma gücünü kaybettiği dönemde elde ettiği kazanç arasındaki fark, mağdurun ekonomik zararını açıkça ortaya koyan hesaptır. Bu fark, zarar görenin yaşadığı ekonomik kaybı ve kazanç potansiyelindeki azalmadır.

ÖRNEK

Örnek olarak, Ali bir inşaat işçisidir ve tam çalışma gücüne sahiptir. Bir iş kazası sonucunda sağ kolunu kaybeder ve artık önceki işini yapamaz hale gelir. Öncesinde haftalık 1.000 TL kazanan Ali, sakatlık sonrası sadece yarı zamanlı bir işte çalışabilme imkanına sahip olur ve haftalık geliri 500 TL’ye düşer. Bu durumda, çalışma gücü kaybı, Ali’nin haftalık gelirindeki 500 TL’lik farktır. Bedensel zarar nedeniyle çalışma gücünü kaybeden Ali, ekonomik olarak bu farkı yaşar ve yaşadığı zararın miktarı da çalışma gücü kaybının büyüklüğüne bağlı olarak belirlenir.

Hesaplamada Kullanılacak Kriterler

Zararın belirlenmesi sürecinde, zarar görenin net geliri, kalan ömür süresi, iş görebilirlik çağı, iş göremezlik derecesi, kusur gibi faktörlerin yanı sıra bakiye ömrü ve sağlık raporundaki engelli oranı da dikkate alınır. Bakiye ömrü, zarar görenin hayatta kalan tahmini süresini ifade eder ve daha uzun bir bakiye ömrü, genellikle daha yüksek bir tazminat miktarına işaret eder. Ayrıca, sağlık raporunda belirtilen engelli oranı, zarar görenin iş görebilirlik derecesini ve çalışma kapasitesini etkileyen bir faktördür.

Örneğin, bir kişi bir kaza sonucu ciddi bir sakatlık yaşamışsa, sağlık raporuyla belirlenen engelli oranı ve doktorların değerlendirmesi, zarar görenin iş görebilirlik derecesini ortaya koyar. Aynı zamanda, bu kişinin bakiye ömrü de hesaba katılır. Eğer kişinin bakiye ömrü uzun ve engelli oranı yüksekse, tazminat miktarı genellikle daha yüksek olabilir. Bunun yanı sıra, zarar görenin net geliri ve kusur durumu da tazminat miktarının belirlenmesinde önemli etkenlerdir. Tüm bu faktörlerin birlikte değerlendirilmesi, adil bir tazminat miktarının belirlenmesine yardımcı olur.

Adli Tıp 3.İhtisas Dairesi Maluliyet Belirler

Çalışma gücüne ilişkin zararın tespiti ve maluliyet oranının belirlenmesi için Adli Tıp 3. İhtisas Kurulu görevlendirilmiştir. Bu kurul, zarara uğrayan organın dikkate alınarak çalışma gücünün kaybını yüzdelik oranlarla ifade etmektedir.

Tam İş Göremezlik Nedir?

Sürekli iş göremezlik, zarar görenin çalışma gücünü %100 oranında kaybetmesi durumunu ifade eder. Bu durumda zarar gören, hiçbir şekilde çalışmaya devam edemez ve tamamen iş göremez hale gelir.

Örnek olarak, bir kişi bir kaza sonucunda omurilik felci geçirmiş ve bedeninin alt kısmı tamamen felç olmuşsa, bu durumda sürekli iş göremezlik söz konusu olur. Zarar görenin omurilik felci nedeniyle vücudunun alt kısmını kullanamaması, mesleğini icra etmesini engeller ve normal çalışma kapasitesini tamamen kaybetmesine sebep olur. Kişi, hareket yeteneğini kaybettiği için herhangi bir işte çalışamaz ve tamamen iş göremez hale gelir.

Kısmi İş Göremezlik Nedir?

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 41. maddesine göre, zarar görenin çalışma gücünün %10 ila %99,99’unu kaybetmesi durumu sürekli kısmi iş göremezlik olarak değerlendirilir.

Her Meslekte Ayrı Hesap Yapılır

Örneğin, zarar görenin bir marangoz olduğunu düşünelim. Ayak kaybı durumunda, marangozun mesleki faaliyetlerini gerçekleştirmesinde büyük bir engel oluşacaktır. Ancak, bir ofis çalışanı için ayağını kaybetmenin etkisi daha sınırlı olacaktır. Dolayısıyla, her somut durumda zarar görenin mesleğini ne ölçüde etkilediği, uzman bir bilirkişi tarafından belirlenmelidir. Zarar görenin mesleki etkilenme oranı tespit edilmeden, zarar miktarının doğru şekilde belirlenmesi mümkün değildir. Uzmanlar, zarar görenin mesleki kaybını değerlendirerek zarar tespiti yapmalıdır.

Çocukların Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Zarar görenin, zarar verici olayın gerçekleştiği sırada henüz çocuk olduğu veya henüz bir meslek sahibi olmadığı durumlarda, ilerideki kazanç ihtimalleri göz önünde bulundurularak zarar miktarı hesaplanır. Bu hesaplama, zarar görenin fiziksel ve zihinsel yetenekleri dikkate alınarak yapılır.

Kanun, çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden kaynaklanan kayıpların tazminatını talep etmek için zarar görenin olaydan önce kazanç getiren bir işte çalışmış olmasını şart koşmamıştır. Bu nedenle, zarar gören, çalışma gücünü kısmen veya tamamen kaybetmiş olsa da, çalışmadığı bir işte de olsa mahkemeye başvurarak tazminat talebinde bulunabilir.

“Somut olayda; hükme esas alınan 17.03.2015 tarihli bilirkişi raporunda, beden gücü kaybına uğrayan davacı …’nin 18 yaşından itibaren kazanç sağlamaya başlayacağı kabul edilerek, bu yaştan itibaren zarar hesabı yapılmış ise de; yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda davacı çocuğun çalışma gücünü sürekli yitirdiği tarihten itibaren zararın oluşacağı kabul edilerek hesaplama yapılması gerektiğinden, eksik inceleme ve araştırma ile karar verilmiş olması doğru görülmemiş ve kararın bozulması gerekmiştir.” YARGITAY 17. Hukuk Dairesi Esas: 2016 / 10015 Karar: 2019 / 4332 Karar Tarihi: 09.04.2019

Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Kayıplar

Bazen birisi, haksız bir eylem sonucunda zarar görebilir ve bu, onun gelecekte para kazanma şeklini değiştirebilir. Hatta bu zarar, kişinin işini yapma yeteneğini etkilemesi gerekmez; sadece onun para kazanma potansiyelini azaltabilir. Bu durumda, kişinin “ekonomik geleceği sarsılmış” sayılır ve bu da bir zarar türüdür. Örneğin, genç bir kızın yüzünün güzelliği haksız bir eylem sonucu bozulmuş olabilir ve bu durum onun model olma hayallerini etkileyebilir.

Para kazanma potansiyelinin azalması için kişinin o esnada gelir getirici bir işte çalışıyor olmasına gerek yoktur.

Bu tür bir zarar, kişinin gelecekteki potansiyel kazancını ne kadar etkilediğini anlamak için, kişinin zarar görmeseydi ne kadar kazanacağını ve zarar gördükten sonra ne kadar kazanabileceğini karşılaştırmakla hesaplanır.

Yargıtay, genç bir kadının evlenme şansının düşeceği durumlarda ekonomik geleceğinin zarar göreceğini kabul etmektedir. Örneğin, iş kazası sonucunda saçlarını kaybederek sakat kalan bir genç kızın, evlenme şansının etkilendiği ve bazı işleri yapamayacak durumda olduğu düşünülerek, uygun bir tazminat ödenmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu tür durumlarda zarar gören, maddi tazminatın yanı sıra manevi tazminat talep etme hakkına da sahiptir.

“Somut olayda davacı vekilince profesyonel futbolcu olan davacının kaza sonucu bacak ve omuzunda yaşadığı sakatlık sonucu ekonomik geleceğin sarsılması nedeni ile maddi tazminat da talep edilmiştir. Bu nedenle dava konusu olayda zarar görenin 22 yaşında genç bir futbolcu olması ve bu kişinin mesleğinde yükselmesine engel olması gibi hallerde de zarar görenin ekonomik geleceğinin sarsıldığından bahsedilir.

Dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgelerden davacının yaptığı işin özelliği göz önüne alındığında kişinin bacak ve omuzdaki yaralanmasının yalnızca mesleğe kabulde değil kariyer olarak mesleğinde yükselmesinde de etkileri değerlendirilip açıklanan yönlerden gerekli araştırma yapılarak davacının yaralanması nedeni ile ekonomik geleceğin sarsılması sonucu oluşan zararın uzman bilirkişi tarafından belirlenmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı olduğu şekilde karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.“ YARGITAY 17. Hukuk Dairesi Esas: 2014 / 24918 Karar: 2017 / 5131 Karar Tarihi: 08.05.2017

İşletilecek Temerrüt Faiz Oranı Nedir?

Türk Borçlar Kanunu’nun 117. maddesinin 2. fıkrasıyla bu konuda açıklık getirilmiştir. Buna göre, haksız fiillerde zarar verici eylemin gerçekleşmesiyle birlikte zarar veren tarafın ihtara gerek kalmaksızın temerrüde düştüğü belirtilmiştir. Bu sayede zarar verici eylemin gerçekleştiği anda, zarar miktarına temerrüt faizinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Özetlemek gerekirse, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na göre haksız fiillerden kaynaklanan tazminat taleplerinde zarar verici eylemin gerçekleşmesiyle birlikte temerrüt faizi işletilmektedir. Ticari işlemlerde ise zarar görenin talebi üzerine ticari temerrüt faizi de uygulanabilmektedir.