İşçinin Kademe Düşürülmesi ve Ücret Azaltılması Hakkında Yargıtay Kararı: Ne Anlama Geliyor?
Konuyu karar incelmesi üzerinden yapacağız. İşçiler, işverene duyduğu husumet, yaşadığı anlaşmazlıklar veya daha yüksek ücret almalarını engellemek amacıyla daha iyi bir pozisyona getirilmemekte ya da mevcut pozisyonlarından alınıp ilgisiz bir göreve atanarak ücretleri düşürülebilmektedir. Ancak birçok işçi, kredi borçları, ailesini geçindirme zorunluluğu ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle bu duruma hemen itiraz edememektedir.
Geçim kaygısıyla sessiz kalan işçiler, ilerleyen süreçte dava açtığında, mahkemelerin bu sessizliği aleyhlerine yorumladığı kararlar mevcuttur. Bu yazıda, Yargıtay’ın işçi aleyhine yaptığı bu değerlendirmeyi inceleyeceğiz. Ancak, bu görüşe katılmıyorum çünkü işçilerin sessiz kalması, durumu kabul ettikleri anlamına gelmez; aksine, yüksek enflasyon, geçim sıkıntısı ve iş kaybetme korkusu gibi maddi kaygılar nedeniyle bu itirazı yapamamış olmaları da göz önünde bulundurulmalıdır.
Bu karar, işyerinde bir çalışanın kademe düşürülmesi, ücretinin azaltılması ve işçinin bu duruma uzun süre ses çıkarmaması halinde nasıl bir hukuki sonuç doğacağını açıklıyor. Özellikle çalışma koşullarında esaslı değişikliklerin işçiye yazılı olarak bildirilmesi gerektiği ancak işçinin uzun süre itiraz etmemesi halinde bu değişikliğin kabul edilmiş sayılabileceği yönünde bir tespit içeriyor.
1. İşçinin Kademe Düşürülmesi ve Ücretinin Azaltılması Hukuka Aykırı mı?
İş Kanunu’na göre işveren, işçinin görev yerini, unvanını ve ücretini keyfi olarak değiştiremez. Eğer işyerinde bir çalışan daha düşük bir kademeye atanıyorsa ve maaşı düşürülüyorsa, bu çalışma koşullarında esaslı değişiklik anlamına gelir.
Kanuna göre böyle bir değişikliğin işçiye yazılı olarak bildirilmesi ve işçinin bunu 6 gün içinde yazılı olarak kabul etmesi gerekir. Eğer işçi 6 gün içinde yazılı olarak kabul etmezse, bu değişiklik onu bağlamaz.
Bu olayda, işçi “Koordinatör” görevindeyken “Uzman” pozisyonuna düşürülüyor ve ücreti azalıyor. Ancak işçiye bu değişiklik yazılı olarak bildirilmediği ve işçi buna açıkça rıza göstermediği için mahkeme bu değişikliği hukuka aykırı buluyor.
2. İşçi Uzun Süre İtiraz Etmezse Ne Olur?
Yargıtay’ın bu kararında vurguladığı en önemli nokta işçinin uzun süre boyunca bu değişikliğe itiraz etmemesi durumunda ne olacağıdır.
İlgili olayda işçi, yaklaşık 2 yıl boyunca daha düşük kademe ve düşük ücretle çalışmaya devam ediyor ve ancak işten ayrıldıktan sonra ücret farkı ve diğer haklarını talep ediyor.
Yargıtay’a göre:
- İşçi başlangıçta itiraz etmese bile, hukuken hakkını arayabilir.
- Ancak çok uzun süre sessiz kalırsa, işveren bu değişikliği kabul ettiğini düşünebilir.
- İşçinin işverene hiçbir şekilde itiraz etmeden, bordroları imzalayarak çalışmaya devam etmesi, onun bu durumu zımnen (dolaylı olarak) kabul ettiğini gösterir.
Bu nedenle işçinin değişikliği başta kabul etmemiş olması tek başına yeterli olmaz. Eğer işçi uzun süre itiraz etmezse ve değişikliği fiilen kabullenirse, daha sonra bu değişikliğin haksız olduğunu iddia edemez.
3. İşçi Kademe Düşürülmesine İtiraz Etmezse Sonradan Hak Talep Edebilir mi?
Bu olayda işçi, uzun süre sessiz kaldıktan sonra işten ayrılıp dava açıyor ve şu taleplerde bulunuyor:
- Daha önce çalıştığı koordinatörlük pozisyonuna ait ücret farklarının ödenmesi,
- Koordinatörlük unvanının müktesep (kazanılmış) hak olarak tespit edilmesi,
- Kıdem tazminatının ödenmesi.
Ancak Yargıtay, işçinin uzun süre düşük ücretle çalışmasını göz önünde bulundurarak bu talepleri reddediyor.
Sonuç:
- İşçi fiilen uzman olarak çalışmış ve koordinatörlük yapmamış olduğu için koordinatör ücreti talep edemez.
- İşçi işten kendi isteğiyle ayrıldığı için kıdem tazminatı talep edemez.
- İşçinin koordinatörlük unvanı kazanılmış hak değildir çünkü işverenin kademe değişikliği yapma yetkisi bulunmaktadır.
4. İşverenin Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Yetkisi Nedir?
İşveren, çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik yaparken İş Kanunu’nun 22. maddesine uymak zorundadır. Bu maddeye göre:
- İşveren, işçiyi daha düşük bir pozisyona atayamaz veya ücretini düşüremez.
- Eğer böyle bir değişiklik yapılacaksa, işçiye yazılı olarak bildirilmelidir.
- İşçi, bu bildirimi aldıktan sonra 6 iş günü içinde kabul etmezse, değişiklik geçerli olmaz.
- İşveren, bu durumda iş sözleşmesini geçerli bir sebeple feshetmek zorundadır.
Ancak işçi uzun süre bu değişikliğe sessiz kalırsa, işveren işçinin bu değişikliği kabul ettiğini varsayabilir ve işçi sonradan bu değişikliğe itiraz edemez.
5. İşçilerin Haklarını Koruması İçin Ne Yapması Gerekir?
Bu karar, işçilerin haklarını zamanında korumaları gerektiğini vurguluyor. Eğer işveren işçinin kadrosunu değiştirip maaşını düşürüyorsa, işçinin şu adımları takip etmesi gerekir:
✅ Yazılı İtiraz Yapın: İşveren size çalışma koşullarında bir değişiklik yapacağını söylerse, bunu yazılı olarak istemeli ve yazılı olarak itiraz etmelisiniz.
✅ 6 Gün İçinde İtiraz Edin: İş Kanunu’na göre çalışma koşullarındaki değişikliklere 6 iş günü içinde yazılı olarak itiraz etmezseniz, bunu kabul etmiş sayılırsınız.
✅ Bordroları Kontrol Edin: Maaş bordronuzda maaşınızın düşük olduğunu fark ederseniz, ihtirazı kayıt (itiraz şerhi) koyarak imzalamalısınız. Aksi takdirde maaşınızı kabul etmiş sayılırsınız.
✅ Dava Açma Sürelerini Kaçırmayın: Eğer hakkınızı yargı yoluyla arayacaksanız, zaman aşımı sürelerini kaçırmamanız gerekir. İş Kanunu’na göre ücret alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır.
✅ Uzun Süre Sessiz Kalmayın: Eğer düşük maaşla çalışmaya devam eder ve uzun süre itiraz etmezseniz, mahkemeler bu durumu kabul ettiğinizi varsayabilir. Bu durumda sonradan dava açsanız bile kaybetme ihtimaliniz yüksektir.
6. Bu Kararın İşçiler İçin Önemi Nedir?
Bu karar, çalışanların işyerinde hak kaybına uğramamaları için zamanında itiraz etmeleri gerektiğini gösteriyor. Özellikle çalışma koşullarında değişiklik yapıldığında işçilerin hızlı hareket etmesi ve yazılı olarak haklarını savunmaları gerektiği çok net bir şekilde ortaya çıkıyor.
Unutmayın!
- İşveren sizi daha düşük bir pozisyona atayıp maaşınızı düşüremez.
- Bu tür bir değişiklik olursa 6 iş günü içinde yazılı olarak itiraz etmelisiniz.
- Eğer uzun süre sessiz kalırsanız, mahkemeler bu değişikliği kabul ettiğinizi varsayabilir ve sonradan dava açsanız bile haklı çıkamayabilirsiniz.
Bu nedenle iş yerinde hak kaybına uğramamak için her zaman bilinçli olun ve haklarınızı zamanında koruyun! 🚀
