- Vasilik Nedir?
- 1.1 Vasilik Türleri
- 1.2 Vasilik Süreleri
- Nasıl Vasi Atanır?
- 2.1 Vasi Atama Süreci
- 2.2 Vasi İçin Gerekli Nitelikler
- Mahkeme Ne Yapar?
- 3.1 Vasilik Davaları
- 3.2 Mahkeme Süreçleri
- 3.3 Vasilik İçin İstenen Belgeler
- Vasilik İle İlgili Haklar Ve Sorumluluklar
- 4.1 Vasinin Hakları
- 4.2 Vasinin Sorumlulukları
- Vasi Değişikliği Ve Vasilik İptali
- 5.1 Vasi Değişikliği
- 5.2 Vasilik İptali
- Vasilik İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Vasilik Nedir?
Vasilik, temyiz kabiliyeti bulunmayan kişilere, yani çocuklara, kısıtlılara ve ergin olmayanlara karar verme yetkisi bulunmayan yasal temsilcilerin atanmasıdır. Bu temsilciye vasi denir ve vasilik süreci kapsamında, vasi görevlendirilerek, bu kişilere karar verme ve işlem yapma yetkisi sağlar.
- 1.1 Vasilik TürleriVasilik, vasi atanma nedenine göre ikiye ayrılır:
- Kısıtlılık vasilikleri: Akıl hastalığı, düşkünlük, kötü yönetim gibi nedenlerle haklarını kullanamayan kişiler için atanır.
- Çocuk vasilikleri: Ergin olmayan çocukların haklarını ve çıkarlarını korumak için atanır.
- 1.2 Vasilik SüreleriVasilik süreleri, kısıtlılık nedenine ve vasi atanma amacına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Örneğin, çocuk vasilikleri, çocuğun ergin olmasına kadar devam ederken, kısıtlılık vasilikleri, kısıtlılığın nedeni ortadan kalkana kadar sürebilir.
Nasıl Vasi Atanır?
Vasi atama süreci, mahkeme tarafından gerçekleştirilir ve kanunlara uygun niteliklere sahip bir kişi atanır.
- 2.1 Vasi Atama SüreciVasi atama süreci, vasilik talebinin mahkemeye başvurulmasıyla başlar. Mahkeme, başvuruyu inceledikten sonra uygun bulduğu takdirde vasi atar. Atanan vasi, mahkeme kararıyla resmi olarak görevlendirilir.
- 2.2 Vasi İçin Gerekli Nitelikler
- Vasi olarak atanacak kişinin kanunlarla belirlenmiş birtakım niteliklere sahip olması gerekmektedir. Bu nitelikler şunlardır:
- Ergin olmak
- Kısıtlı olmamak
- İyi hal ve şeref sahibi olmak
- Vasi olarak atanmak istediği kişiyle yakın akraba olmamak (istisnai durumlar hariç)
- Mahkeme Ne Yapar?
- Mahkeme, vasilik sürecinin başlangıcından sonuna kadar yer alır ve vasilikle ilgili kararları verir.
- 3.1 Vasilik Davaları Vasilik davaları, vasilik talebinin mahkemeye başvurulmasıyla başlar. Mahkeme, başvuruyu inceleyerek uygun görürse vasilik kararı verir ve vasiyi atar.
- 3.2 Mahkeme Süreçleri Vasilik davalarının süreci, başvurunun yapıldığı mahkemeye ve dava dosyasındaki belgelerin eksiksiz sunulmasına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Mahkeme, tarafların dinlenmesinin ardından, uygun görürse vasilik kararı verir.
- 3.3 Vasilik İçin İstenen Belgeler Vasilik başvurusu yaparken sunulması gereken belgeler şunlardır:
- Dilekçe
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Kısıtlı veya çocuk için gerekli sağlık raporu
- Vasi olmak isteyen kişinin ikametgah belgesi
- Var ise vasi adayının geçmişteki vasilik belgeleri
- Diğer gerekli belgeler (varsa)
- Vasilik İle İlgili Haklar Ve Sorumluluklar
- Vasi, atanma süreciyle birlikte belirli hak ve sorumluluklara sahip olur.
- 4.1 Vasinin Hakları Vasinin hakları şunlardır:
- Kısıtlı veya çocuğun haklarını koruma ve savunma
- Kısıtlı veya çocuğun maddi ve manevi çıkarlarını gözetme
- Kısıtlı veya çocuğun mal varlığına dair işlemleri yönetme
- 4.2 Vasinin Sorumlulukları Vasinin sorumlulukları şunlardır:
- Kısıtlı veya çocuğun eğitim, sağlık ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak
- Kısıtlı veya çocuğun haklarını koruma ve savunma
- Mahkemeye düzenli olarak vasilik faaliyetleri hakkında bilgi sunmak
- Vasi Değişikliği Ve Vasilik İptali
- Vasilik sürecinde vasi değişikliği ve vasilik iptali de mümkündür.
- 5.1 Vasi Değişikliği Vasi değişikliği, çeşitli nedenlerle meydana gelebilir. Bu nedenler şunlar olabilir:
- Vasinin ölümüVasinin kısıtlı hale gelmesiVasinin görevinden feragat etmesiVasinin görevini kötüye kullanması
- 5.2 Vasilik İptali
- Vasilik iptali, kısıtlılığın ortadan kalkması veya çocuğun ergin olması gibi nedenlerle gerçekleşir. Vasilik iptali için mahkemeye başvurulmalıdır. Mahkeme, başvuruyu inceleyerek uygun görürse vasilik iptal kararı verir.
- Vasilik İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
- Vasi kimdir? Vasi, temyiz kabiliyeti bulunmayan kişilere (çocuklar, kısıtlılar ve ergin olmayanlar) karar verme ve işlem yapma yetkisi sağlayan yasal temsilcidir.
- Vasilik süreci nasıl başlar? Vasilik süreci, vasilik talebinin mahkemeye başvurulmasıyla başlar. Mahkeme, başvuruyu inceleyerek uygun görürse vasilik kararı verir.
- Vasi değişikliği nasıl yapılır? Vasi değişikliği talebi, mahkemeye başvurularak gerçekleştirilir. Mahkeme, talebi inceleyerek uygun görürse yeni bir vasi atar.
- Vasilik iptali ne zaman ve nasıl gerçekleşir? Vasilik iptali, kısıtlılığın ortadan kalkması veya çocuğun ergin olması gibi nedenlerle gerçekleşir. Vasilik iptali için mahkemeye başvurulmalıdır.
- Vasi atama sürecinde hangi belgeler gereklidir? Vasilik başvurusu yaparken sunulması gereken belgeler: dilekçe, nüfus cüzdanı fotokopisi, kısıtlı veya çocuk için gerekli sağlık raporu, vasi olmak isteyen kişinin ikametgah belgesi ve diğer gerekli belgelerdir (varsa).
Vasilik Davası ve İçerdiği Konular: Taraflar, Nedenler ve Yetkili Mahkeme
Vasilik Davası: İçerdiği Konular
Vasilik davası, özellikle aşağıdaki nedenlerle başlatılabilir:
- 18 yaşından küçük olup, velayet altında olmamak
- Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı
- Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetme
- Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olma
- Yaşlılık, engellilik, deneyimsizlik veya ağır hastalık hali (Kısıtlanacak kişinin isteği üzerine)
Davanın Tarafları
Vesayet davasında aslında taraflar yoktur. Kişinin durumuna bakılır ve uygun şartlar da oluşursa, vasi tayin edilir.
Yetkili Mahkeme ve Yerleşim Yeri Değişikliği
Vesayet davasına bakmaya yetkili mahkeme, küçüğün veya kısıtlının yerleşim yerindeki mahkemedir. Görevli mahkeme, Sulh Hukuk Mahkemesi olarak düzenlenmiştir. Eğer birden çok vasi adayı farklı yerlerde vasilik davası açmak isterse, yetkili mahkeme küçüğün veya kısıtlının yerleşim yerindeki vesayet dairelerine aittir.
Vesayet altındaki kişi, vesayet makamının izni olmadıkça yerleşim yerini değiştiremez. Yerleşim yerinin değişmesi hâlinde yetki, yeni vesayet dairelerine geçer. Bu takdirde kısıtlama yeni yerleşim yerinde ilân olunur.
Çekişmeli Vasilik Davası
Çekişmeli vasilik davası, birden fazla tarafın vasilik talebinde bulunduğu durumlarda yaşanır. Bu durumda, mahkeme tüm tarafları değerlendirecek ve en uygun adayı vasi olarak atayacaktır.
Birden Fazla Kişi Vasilik Davası Açarsa Ne Olur? Mahkeme Nasıl Vasi Seçer ve Seçerken Nelere Dikkat Eder?
Vasilik Davası ve Birden Fazla Aday
Aile arasında birden çok kişi vasilik davası açarsa, mahkeme tüm adayları değerlendirir ve uygun olanı vasi olarak atar.
Mahkemenin Vasi Seçimi ve Dikkate Aldığı Kriterler
Kanun’un 414. maddesi gereğince, vesayet altına alınacak kişinin eşi veya yakın hısımlarından biri, vasilik koşullarına sahip olmaları kaydıyla bu göreve öncelikle atanır. Kanun’un 415. maddesinde ise, haklı sebepler engel olmadıkça vesayet altına alınacak kişinin ya da ana veya babasının gösterdiği kimselerin atanacağı düzenlenmiştir.
Vasi tayin edilecek kişinin yerleşim yerinin vesayet altına alınan kişinin yerleşim yeri ile yakınlığı, vasi ile vesayet altına alınan arasındaki güven ilişkisi, empati yapabilme ve aralarında menfaat çatışmasının olmaması gibi kriterler ile Kanun’da sayılan başkaca engellerin bulunmaması vasi tayininde göz önünde bulundurulur.
Vasilik Kararına İtiraz
Vasilik kararına itiraz, Kanun’un 422. maddesine göre ilgili olan herkes tarafından, vasinin atandığını öğrendiği günden itibaren on gün içinde atamanın kanuna aykırı olduğunu ileri sürebilir.
Vasi atama kararı en çok kendisine vasi tayin edilen kişiyi ilgilendirdiğinden, öncelikle kısıtlının kendisi vasiye itiraz edebilir. Vasi tayini kararına uzaktan veya yakından, az veya çok ilgili olan, menfaati olan herkes itiraz edebilir. Vesayet kamu düzenini ilgilendiren bir husus olduğundan doktrinde ve uygulamada “ilgili” kavramı en geniş şekilde yorumlanmaktadır.
Kısıtlının arkadaşı, öğretmeni, avukatı, diğer vasi adayı, vesayet altına alınan kişiyle bir şekilde birlikte yaşayan veya ilişki içerisinde olan kişiler “ilgili” kişiler arasında yer alabilir. Vesayet altına alınan ile vasinin menfaat çatışmasının bulunması, vasinin haysiyetsiz yaşam sürmesi, vasi atamasında kanuna aykırılık bulunması, vasiliğe engel bir halin varlığı gibi durumlar ileri sürülerek ilgililer tarafından karara itiraz edilebilir. Kanun’un 422. maddesinin ikinci fıkrası itiraz sebeplerini “kanuna aykırılık” ile sınırlandırmıştır. İtiraz, gerekçeleri açıklanmak suretiyle vasi tayinini yapan vesayet makamına yapılır.
Bir Kişi En Fazla Kaç Kişiye Vasilik Yapabilir?
Vasilik Sayısı ve Kanunun Hükümleri
Kanun’da, bir kişinin en fazla kaç kişiye vasilik yapabileceğine dair emredici bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, Kanun’un 417. maddesinin üçüncü fıkrasında, dörtten çok çocuğun velisi olanların ve üzerinde vasilik görevi bulunanların vasiliği kabul etmeyebileceği düzenlenmiştir.
Bu hüküm, nüfus kayıtları ve mahkeme ilamları ile dörtten fazla çocuğun velayetinin kişinin kendisine verildiğinin ispatlanması gerektiği anlamına gelmektedir. Örneğin, evlilik birliği devam eden vasinin beş çocuğunun bulunması halinde bu madde hükmü uygulanmaz. Hâkim kararıyla velayetin, vasi tayin edilen kişiye verilmesi halinde veya evlilik dışı doğmuş çocukların annelerinin doğal olarak velisi olması durumlarında bu hüküm geçerli olacaktır.
Vasilik Sayısının Belirlenmesinde Önemli Faktörler
Bir kişinin en fazla kaç kişiye vasilik yapabileceğini belirlerken, dikkate alınması gereken önemli faktörler şunlardır:
- Vasi adayının ekonomik durumu ve maddi yeterlilikleri,
- Vasi adayının yaşadığı ortamın çocuklar için uygunluğu,
- Vasi adayının çocuklarla iletişim ve ilişkilerini sürdürme becerisi,
- Çocukların yaşları ve ihtiyaçları.
Mahkeme, bu faktörleri göz önünde bulundurarak, vasi adayının birden fazla kişiye vasilik yapabilme kapasitesini değerlendirir. Amacı, vasilik görevinin yerine getirilmesi sırasında çocukların menfaatlerinin en iyi şekilde korunmasıdır.
Sonuç olarak, bir kişinin en fazla kaç kişiye vasilik yapabileceği, Kanun’un belirli hükümlerine ve çocukların menfaatlerine göre değerlendirilmelidir. Mahkeme, vasi adayının durumunu ve çocukların ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak bu kararı verecektir.
Vasilik ile İlgili Haklar ve Sorumluluklar
Vasi, mahkeme tarafından atanarak vesayet altındaki kişiye (küçük veya kısıtlı) karşı belirli hak ve sorumluluklara sahip olur. Vasilik görevi, küçüğün veya kısıtlının menfaatlerini korumak ve onların haklarını temsil etmekle ilgilidir.
Vasi Hakları
Vasi, vesayet altındaki kişinin haklarını korumak ve menfaatlerini temsil etmek için gerekli yetkilere sahiptir. Bu yetkiler şunları içerir:
- Küçüğün veya kısıtlının mal varlığını yönetme ve denetleme,
- Küçüğün veya kısıtlının eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak adına gerekli kararları alma,
- Vesayet altındaki kişinin yerleşim yerini belirleme ve değiştirme,
- Vesayet altındaki kişi adına dava açma, davalara müdahale etme ve hukuki işlemler gerçekleştirme.
Vasi Sorumlulukları
Vasi, vesayet altındaki kişiye karşı sorumluluklarını yerine getirmek zorundadır. Bu sorumluluklar şunlardır:
- Küçüğün veya kısıtlının menfaatlerini her zaman göz önünde bulundurarak hareket etme ve onların haklarını savunma,
- Küçüğün veya kısıtlının eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli önlemleri alma ve destek sağlama,
- Küçüğün veya kısıtlının mal varlığını koruma, yönetme ve artırma amacıyla hareket etme,
- Vesayet altındaki kişinin hukuki işlemlerini ve davalara müdahalelerini gerçekleştirme,
- Vesayet makamına düzenli olarak bilgi ve rapor sunma.
Vasi, vesayet altındaki kişinin menfaatlerini korumak için hareket etmekle yükümlüdür ve hukuki yaptırımlara tabi tutulabilir. Vasi, görevini kötüye kullanır veya ihmalkarlıkla yerine getirmezse, mahkemece görevden alınabilir ve yerine başka bir vasi atanabilir. Ayrıca, vasi, vesayet altındaki kişiye verdiği zararlar nedeniyle tazminatla yükümlü tutulabilir.